مریم صالحی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم ، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
زهرا اعلمی نیا - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم ، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
مهین منصوری اصفهانی - دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی اصفهان ، اصفهان، ایران

منطقه بررسی شده اردستان در شمال خاوری اصفهان و در حاشیه بیرونی کمان آتشفشانی ارومیه-دختر جای دارد. در این منطقه، کانهزایی مس همراه با دایکهاست و کانهزایی به صورت سولفیدی (کالکوسیت، کالکوپیریت و بورنیت) و اکسیدی (مالاکیت و آزوریت) است. بررسی های صحرایی، سنگ نگاری و زمین شیمیایی در این منطقه، دو گروه دایک گوناگون را نشان میدهد. دایکهای گروه اول روند شمال باختری- جنوب خاوری دارند و از گابرو دانهریز ساخته شدهاند. دایکهای گروه دوم روند کمابیش خاوری - باختری دارند و از جنس گابرو و پیروکسن دیوریت هستند. از دیدگاه زمین شیمیایی، دایکها دارای SiO۲ از ۸/۴۵ تا ۸/۵۲ درصد وزنی، MgO با میانگین ۹/۶ درصد وزنی، Na۲O+K۲O با ۶/۵ درصد وزنی و نسبت Al۲O۳/TiO۲ برابر ۸/۱۶ معرفی میشوند. همه دایکها، دارای سرشت آلکالن بوده و به مفهوم وسیعتر، با محیط زمینساختی پشت کمان همراه با تحولات شیمیایی در خاستگاه ماگما وابسته هستند. دایک های گروه دوم در برابر دایکهای گروه اول، از عنصرهای Ba، Sr، Rb، K، Zr، Nb، Ti، Cr و Ni غنی شدگی نشان میدهند. دایکهای گروه اول از یک گوشته تغییریافته فرورونده در مرحله کمان نابالغ پدید آمده اند و دایکهای گروه دوم دارای خاستگاه گوشته آستنوسفری غنیشده در مرحله کمان عادی هستند. همبستگی اندکی میان عنصر مس با عنصرهای فرار در ترکیب دایکها دیده می شود. به طورکلی، نیروهای زمین ساختی مشابه عامل کنترلی مهمی در پیدایش دایکهای گروه دوم (خاوری- باختری) به همراه کانیسازی هستند.

کانی سازی مس, دایک, ژئوشیمی, جنوب شرق اردستان, زون ارومیه دختر