کانی شناسی و زمین شیمی کانسنگ اسکارن آهن و توده نفوذی سینودیوریتی میزبان در منطقه اکتشافی زبرکوه (جنوب باختری بردسکن، استان خراسان جنوبی)

منطقه اکتشافی زبرکوه در جنوب باختری شهرستان بردسکن در استان خراسان جنوبی و در شمال خاوری ایران جای دارد. سنگ های کربناته دگرگون شده سازندهای ریزو و سلطانیه فراوان ترین سنگ های این منطقه هستند و توده های سینوگرانیتی و سینودیوریتی درون آنها نفوذ کرده اند. برپایه یافته های صحرایی و آزمایشگاهی (مانند: کنترل ساختاری پهنه اصلی کانه دار، پیدایش جانشینی متاسوماتیسم که با کانی های آب دار کم دما و همراهی مگنتیت و پیریت با کلریت، اپیدوت، کلسیت و کوارتز شناخته می شود)، کانی سازی آهن منطقه از نوع اسکارن کم دماست. شاید در این منطقه، توده آذرین درونی جوان تر دیگری در ژرفای خاستگاه کانی سازی آهن است. محلول گرمابی کانه دار از راه گسل و یا مرز توده آذرین درونی و سنگ کربناته به بالا راه پیدا کرده و پیدایش کانسنگ را در پی داشته است. عیار آهن از ۵۴ تا ۶۵ درصد است و مقدار سولفور تا بیش از ۳ درصد می رسد. شیمی کانی مگنتیت و فراوانی Ti، V، Al، Mn، Ni و Cr نیز همانند اندوخته اسکارن است. توده بیوتیت سینودیوریت میزبان بافت هیپ ایدیومورف گرانولار داشته و بیشتر کانی های پلاژیوکلاز، آلکالی فلدسپار، بیوتیت و آپاتیت دارد. این توده از نوع آلکالن سری پتاسیم است که در جایگاه درون صفحه ای پدید آمده است. غنی شدگی شدید از عنصرهای LREE، LILE (مانند: Rb، Cs، Ba و K)، HFSE (مانند: Nb، Zr، Ti) و عنصر P از ویژگی های این ماگماست. خاستگاه ماگمای مادر این توده، ذوب بخشی درجه پایین گارنت لرزولیت گوشته آستنوسفری تا مرز آستنوسفر- لیتوسفر است.

کلیدواژه ها:

اسکارن آهن حرارت پایین ، مگنتیت ، ژئوشیمی توده نفوذی ، زبرکوه ، زون تکتونیکی کاشمر- کرمان