علل و عوامل اجتماعی تخریب جنگل ها و مراتع، مطالعه موردی عشایر زاگرس مرکزی

این پژوهش به بررسی علل و عوامل اجتماعی تخریب مراتع و جنگل ها در بین عشایر زاگرس مرکزی می پردازد. در این پژوهش از روش داده بنیاد و تکنیک های مصاحبه نیمه ساختارمند، ارزیابی سریع روستایی، ارزیابی مشارکتی روستایی، بحث گروهی، مشاهده و غیره استفاده گردید. مصاحبه در پنج منطقه انتخابی به ترتیب در نفرات۲۱، ۲۸، ۳۰، ۴۱ و ۵۰ به اشباع نظری رسید. برای تحلیل داده ها، داده های گردآوری شده از میدان از کدگذاری استفاده شد. بر اساس نتایج حاصله از تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از میدان پژوهش تا قبل از اصلاحاده ارضی دهه ۴۰، مردم با استفاده از دانش بومی خود اقدام به مدیریت مشارکتی سنتی بهره برداری از منابع طبیعی نموده که ضمن بهره برداری از تخریب آن جلوگیری کرده و مراتع را توسعه می دادند. پس از اصلاحات ارضی به دلیل ملی شدن مراتع و جنگل ها و سیطره دولت و خروج برخی از نیروها از منطقه قواعد و مقررات بومی به هم ریخته و با ضعف دانش بومی به تدریج مراتع رو به تخریب رفتند. از جمله این عوامل عبارتند از: عدم مشارکت مردم در برنامه ریزی ها، عدم ساماندهی بهره برداران، فشار بیش از حد بر مراتع، توزیع ناعالدلانه آب در مراتع، ضعف ساختار مدیریتی، عدم هماهنگی بین بخشی، ناتوانی بهره برداران از علم نوین، تغییر شیوه و سبک زندگی بهره برداران، استفاده از مرتع به عنوان تنها منبع درآمد. برای برون رفت از این وضعیت بهترین حالت تلفیق دانش بومی و نوین در بهره برداری از مراتع و جنگل هاست.

کلیدواژه ها:

دانش بومی ، مرتع ، مشارکت ، دانش نوین ، عشایر