وحید کشت کار - (دانش آموخته کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران)
صفا خزایی - (استادیار گروه مهندسی عمران، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران)
سمانه قدیری - (دانش آموخته کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران)

از ابتدای قرن بیستم، کشورهای متعددی پایتخت های خود را تغییر داده­اند. پایتخت ها قلب تپنده هر نظام سیاسی هستند که تهدید شدن آن می تواند برابر با اضمحلال موجودیت نظام سیاسی حاکم بر کشور باشد. به همین خاطر در هر کشور مکان یابی پایتخت، به عنوان کانون اقتدار و بقای ساختار سیاسی از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف اصلی این نوشتار شناسایی و اولویت بندی معیارها و عوامل تاثیرگذار در انتقال پایتخت سیاسی کشور می باشد. نوع مقاله توصیفی-تحلیلی است و تلاش خواهد شد با احصای معیارها و شاخص های موثر، میزان اهمیت هر یک با استفاده از نظر خبرگان مشخص شود. ازاین رو، هجده معیار اصلی موثر بر مکان یابی، ذیل چهار گروه معیارهای زیست محیطی-طبیعی، اجتماعی-فرهنگی، امنیتی-دفاعی، اقتصادی شناسایی شد. سپس با استفاده از تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و مقایسه دودویی ماتریس توماس ال ساعتی، به تعیین ضرایب اهمیت شاخص ها و معیارها، جهت اولویت بندی اقدام شد. نتایج تحقیق نشان داد از میان معیارهای اصلی، معیارهای زیست محیطی-طبیعی (با وزن ۰.۴۲۳) نسبت به معیارهای امنیتی-دفاعی، اجتماعی و اقتصادی از اهمیت بیشتری برخوردار است. در میان معیارهای فرعی، چهار شاخص عدم قرارگیری در پهنه زلزله و گسل (۰.۱۷۹)، دسترسی مناسب به آب­های سطحی و زیرزمینی (۰.۱۲۳)، دوری از مراکز هسته­ای (۰.۱۲۰) و نرخ جرائم و بزه­های اجتماعی (۰.۰۸۰) بیشترین ضریب اهمیت را در فرآیند گزینش مکانی مناسب برای پایتخت از منظر متخصصان به خود اختصاص می دهند. در ضمن بر پایه ی یافته های پژوهش پیش رو می توان بیان کرد که انتخاب یا مکان یابی پایتخت، بیش از ۵۰ درصد به این چهار عامل وابسته است.  

مکان یابی, شاخص, انتقال پایتخت, مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP)