اثربخشی رفتار درمانی شناختی بر انعطاف پذیری شناختی زندانیان

مقدمه: اجرای مداخلات روانشناختی در زندانیان به منظور بهبود سلامت روانشناختی آن­ها، یکی از اقدامات ضروری در سازمان زندان­ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور می­باشد. در جهت اهمیت این موضوع، مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر رفتار درمانی شناختی بر انعطاف­پذیری شناختی در زندانیان انجام شد. روش­ کار: این مطالعه یک طرح نیمه­تجربی با پیش­آزمون، پس­آزمون و گروه گواه بود که در سال ۱۳۹۸ در جامعه آماری زندانیان جرائم غیر مالی در زندان مرکزی شهر اهواز انجام شد. به­شیوه هدفمند ۴۰ نفر از زندانیان در دو گروه آزمایش و گواه گمارده شدند. پس از دریافت پیش­آزمون، گروه آزمایش طی ۸ جلسه تحت مداخله رفتار درمانی شناختی قرار گرفتند. سیاهه انعطاف­پذیری شناختی (دنیس و وندروال، ۲۰۱۰) در مراحل سنجش استفاده شد. تحلیل داده­ها با استفاده از نرم­افزار آماری SPSS-۲۱ انجام شد. یافته ­ها: نتایج دلالت بر این داشت که مداخله نقش موثری در افزایش مولفه­های ادراک گزینه­های مختلف (۰۰۲/۰=P، ۶۳۲/۱۱=F) و ادراک کنترل­پذیری (۰۰۲/۰=P، ۰۴۴/۱۲=F) و همچنین نمره کلی (۰۰۰۱/۰=P، ۲۹۸/۲۷=F) داشته است (۰۰۱/۰>P)؛ اما در مولفه ادراک توجیه رفتار (۹۴۲/۰=P، ۰۰۵/۰=F) تفاوت معنی­داری مشاهده نشد. در مجموع دوره رفتار درمانی شناختی توانسته است ۵۰/۰ از تغییرات انعطاف­پذیری شناختی را تبیین کند. نتیجه­ گیری: مداخله رفتار درمانی شناختی به­واسطه تعدیل باورهای ناکارآمد و فعال­سازی رفتاری از ظرفیت مناسبی برای افزایش انعطاف­پذیری شناختی برخوردار است. بر این اساس پیشنهاد می­شود که در راستای اقدامات تامینی و تربیتی به نقش مداخله رفتار درمانی شناختی توجه شود.

کلیدواژه ها:

Cognitive Flexibility ، Cognitive Behavioral Therapy ، Prisoners ، انعطاف پذیری شناختی ، رفتار درمانی شناختی ، زندانیان