ساخت دفاع شهری ماوراءالنهر در قرون نخستین اسلامی

سال انتشار: 1392
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 163

فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JSEH-2-2_002

تاریخ نمایه سازی: 4 دی 1400

چکیده مقاله:

تلاش برای دستیابی به امنیت به‎عنوان یکی از مهم ترین نیازهای انسان در طول تاریخ، با انواع وسایل دفاعی صورت می پذیرفت. اقدامات دفاعی که به منظور تضمین استقلال، حفظ تمامیت و امنیت ارضی و حراست از مردم خود در مقابل هرگونه تهاجم دشمن صورت می گیرد، به دو صورت نظامی و غیرنظامی است که امروزه به ترتیب دفاع عامل و دفاع غیرعامل نامیده می شود. اقدامات دفاع غیرعامل که در تامین امنیت شهرها امری مهم محسوب می شود، نیازی به به‎کار‎گیری مستقیم سلاح ندارد، بلکه شامل اقدامات از‎ قبل ‎پیش‎بینی‎شده برای مقابله بدون درگیری با دشمن است تا ضمن بالابردن هزینه های دشمن، موجب افزایش قدرت دفاعی نیروهای خودی گردد. در این راستا، با توجه به موقعیت استراتژیکی ماوراءالنهر که قرون متمادی با یورش های متعددی به‎ویژه از سوی ترکان مواجه بوده است، رعایت اصول دفاع غیرعامل در ساختار شهری، به صورت ایجاد استحکامات شهری و مرزی امری لازم بوده است. بخارا و سمرقند به‎عنوان مهم ترین شهرهای این منطقه دارای عناصر دفاع غیرعاملی چون ارگ، شارستان، ربض، برج و بارو، دروازه و ... بوده اند، که بررسی این ساختار در قرون نخستین اسلامی موضوع مقاله حاضر است.

نویسندگان

فاطمه اروجی

استادیار گروه تاریخ، دانشگاه تبریز

جواد علیپور

دانشجوی دکتری تاریخ، دانشگاه تبریز(نویسنده مسئول)

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن‎حوقل (۱۳۴۵). سفرنامه ابن‎حوقل (ایران در صوره‎الارض)، ترجمه و توضیح ...
  • ابن‎خردادبه (۱۳۷۰). المسالک و الممالک، ترجمه حسین قره‎چانلو، از روی ...
  • ابن‎خلدون، عبدالرحمن (۱۳۶۶). مقدمه ابن‎خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی، ۲ ...
  • ابن‎رسته، احمدبن‎عمر (۱۳۶۵). اعلاق‎النفیسه، ترجمه حسین قره‎چانلو، تهران: امیرکبیر ...
  • ابن‎فقیه، ابوبکراحمدبن‎محمدبن‎اسحاق همدانی (۱۳۴۹). ترجمه مختصرالبلدان (بخش مربوط به ایران)، ...
  • اسحاق‎بن‎حسین‎بن‎منجم (۱۳۷۰). آکام المرجان فی ذکر المدائن المشهوره فی کل ...
  • اسفزاری، معین‎الدین محمدالزمجی (۱۳۳۸). روضات‎الجنات فی اوصاف مدینه هرات، با ...
  • اسفندیاری، احمد؛ ابوالفضل زرنگاریان؛ و حامد حقی (۱۳۸۹). نقش محوری ...
  • اصطخری، ابواسحق ابراهیم (۱۳۴۷). المسالک و الممالک، به کوشش ایرج ...
  • اصغریان جدی، احمد (۱۳۷۴). «دفاع غیرعامل در ارگ بم»، صفه، ...
  • انجوشیرازی، میرجمال‎الدین حسین‎بن‎فخرالدین‎حسن (۱۳۵۱). فرهنگ جهانگیری، ۲ جلد، ویراسته رحیم ...
  • انصاری دمشقی، شمس‎الدین محمدبن‎ابی‎طالب (۱۳۵۷). نخبه‎الدهر فی عجایب ‎البر و ...
  • بارتولد، واسیلی ولادیمیروویچ (۱۳۵۰). آبیاری در ترکستان، ترجمه کریم کشاورز، ...
  • بارتولد، واسیلی ولادیمیروویچ (۱۳۵۲). ترکستان‎نامه، ترجمه کریم کشاورز، ج ۱، ...
  • باستانی راد، حسن (۱۳۸۸). «واژه‎شناسی تاریخی شهر در ایران»، فرهنگ، ...
  • بلاذری، احمدبن‎یحیی (۱۳۶۴). فتوح‎البلدان (بخش مربوط به ایران)، ترجمه آذرتاش ...
  • بنه‎ولو، لئوناردو (۱۳۸۹). تاریخ شهر (شهرهای اسلامی و اروپایی در ...
  • تتوی، رشید‎بن‎عبدالغفور الحسینی مدنی (بی‎تا). فرهنگ رشیدی به ضمیمه معربات ...
  • حافظ‎ابرو، عبدالله‎بن‎لطف‎الله (۱۳۵۰). ذیل جامع‎التواریخ رشیدی (شامل وقایع سال‎های ۷۰۳ ...
  • حبیبی، محسن (۱۳۸۷). از شار تا شهر (تحلیلی تاریخی از ...
  • حدودالعالم من‎المشرق الی‎المغرب (۱۳۶۲). به کوشش منوچهر ستوده، تهران: کتابخانه ...
  • حموی بغدادی، یاقوت (۱۳۸۳). معجم‎البلدان، ترجمه علینقی منزوی، ج ۱، ...
  • خلف تبریزی، محمدحسین (بی‎تا). فرهنگ فارسی برهان قاطع، ج ۲، ...
  • داعی‎نژاد، فرامرز (۱۳۸۵). اصول و رهنمودهای طراحی و تجهیز فضای ...
  • دایره المعارف بزرگ اسلامی (۱۳۷۷). زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ...
  • دانشنامه جهان اسلام (۱۳۷۲). زیر نظر سید مصطفی میرسلیم، تهران: ...
  • دیاکونوف، میخائیل میخائیلوویچ (۱۳۸۲). تاریخ ایران باستان، ترجمه روحی ارباب، ...
  • دینوری، ابوحنیفه (۱۳۸۳). اخبارالطوال، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: نی ...
  • رسولی، هوشنگ (۱۳۸۹). ساختار شهرها و برون‎شهرهای کهن، شیراز: نوید ...
  • سلطان‎زاده، حسین (۱۳۸۵). فضاهای شهری در بافت تاریخی ایران، تهران: ...
  • سلطان زاده، حسین (۱۳۶۵). مقدمه ای بر تاریخ شهر و ...
  • سمرقندی، محمدبن‎عبدالجلیل؛ و ابوطاهر خواجه سمرقندی (۱۳۷۶). قندیه و سمریه ...
  • طبری، محمدبن‎جریر (۱۳۷۵). تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج ۹، ...
  • عبدالستار عثمان، محمد (۱۳۷۶). مدینه اسلامی، ترجمه علی چراغی، تهران: ...
  • عمید، حسن (۱۳۸۹). فرهنگ فارسی عمید، تهران: راه رشد ...
  • فرای، ریچارد (۱۳۶۵). بخارا: دستاورد قرون وسطی، ترجمه محمود محمودی، ...
  • قاضی احمد تتوی، آصف‎خان قزوینی (۱۳۸۲). تاریخ الفی، محقق و ...
  • قزوینی، زکریابن‎محمدبن‎محمود (۱۳۷۳). آثارالبلاد و اخبارالعباد، ترجمه و اضافات از ...
  • گردیزی، ابی‎سعیدعبدالحی‎بن‎الضحاک‎بن‎محمود (۱۳۶۳). زین‎الاخبار، تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب ...
  • لسترنج، گای (۱۳۸۳). جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی، ترجمه ...
  • مقدسی، ابوعبدالله محمدبن‎احمد (۱۳۶۱). احسن‎التقاسیم فی معرفه‎الاقالیم، ترجمه علینقی منزوی، ...
  • ملک‎زاده، مهرداد (۱۳۷۴). «پایتخت‎های ماد»، پایتخت‎های ایران، به کوشش محمد ...
  • موحدی نیا، جعفر (۱۳۸۹). اصول و مبانی پدافند غیر عامل، ...
  • نرشخی، ابی‎بکر محمد‎بن‎جعفر (۱۳۶۳). تاریخ بخارا، ترجمه القبادی، تلخیص محمدبن‎زفر، ...
  • یعقوبی، احمدبن‎ابی‎یعقوب (۲۵۳۶). البلدان، ترجمه محمدابراهیم آیتی، تهران: بنگاه ترجمه ...
  • نمایش کامل مراجع