آرزو حیدری - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا

بدون تردید تاریخ نگاری اسلامی متاثر از مباحث کلامی و دیدگاههای کلامی تاریخ نگاران است که در اوراق تاریخشان بازتاب می یابد. «نفثه المصدور» واگویه ها و حسب حال روحی رنجیده و محزونی است که ت اثرات درونی خود را از پیشامد ناگوار و فجیعانه حمله مغول و در تاب و تعب یورش و مرگ هزاران انسان و ویرانی ایران و از دست رفتن تخت و تاج خوارزمشاهیان روایت می کند، و مولف آن با قلمی توانا و چیره بر هنر نویسندگی، دارای دیدگاهی خردگرا و انتقادی است که آن را در کنار شیوه بیانش در شمار نگارش های هنرمندانه و تاریخی قرار داده است. کتاب های تاریخی که معاصر یا اندکی بعد از این کتاب نوشته شده، کمتر از دیدگاه انتقادی به تاریخ نگریسته و بیشتر بر مذاق و خوشایند پادشاهان سخن گفته و جریان حوادث را با بینش جبری و تقدیری بیان داشته اند. از این رو در این جستار، کتاب نفثه المصدور، تاریخی انتقادی و خردگرا و به دور از اندیشه جبری اشاعره و تحت تاثیر فعالیت های فکری و فرهنگی عصر خوارزمشاهی به شیوه تحلیل کیفی و تحلیل محتوا برسیده و پژوهش شده است.

خوارزمشاهیان، نسوی، علم کلام، نفثه المصدور