فاطمه قربانی لاکتراشانی - دانشآموخته دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران، مازندران، ایران
زینب السادات حسینی - دانشیار گروه الهیات دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.

قوه شناختی به عنوان یکی از مهم­ترین قوای ادراکی انسان، مورد کاربرد خداوند در فهم موضوعات قرآنی است. طرح­واره­های تصویری، الگوهایی تکرارشونده و پویا از تعامل ادراکی و حسی- حرکتی انسان بوده و از تجربیاتی معنادار تشکیل شده­اند؛ به نحوی که بیشترین کاربرد را در روابط او با محیط پیرامون دارند. ظرف «عند» که در ترجمه فارسی با واژه «نزد» معادل بوده و مفهومی از مجاورت را منتقل می­سازد، در قرآن دارای کاربردهای استعاری متفاوتی است. در پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی، علاوه بر احصای کاربردهای استعاری، طرح­واره­های واژه «عند» در قرآن که قابلیت تصویرسازی در ذهن مخاطب داشته و مفهومی ویژه را منتقل می­سازد، مورد دسته­بندی قرار گرفته­اند. طبق دستاوردهای پژوهش، طرح­واره­های مبنایی قابل انطباق با واژه «عند»، شامل «جهتی، مهارشدگی، اتحاد، مجاورت، نیرو و موجودیت» بوده و عنوان«برجستگی» و زیرعنوان«طرح­واره خطی (جهتی دوسویه)» از موارد ابداعی مقاله حاضر می­باشد. لازم به ذکر است، اصالت­دهی به مقوله طرح­واره­های تصویری در مرزهای مفاهیم متافیزیکی در قرآن، باید با دقت و حساسیت صورت گرفته و در تفسیر و برداشت آیات، مجازی بودن کاربردها مورد تاکید و تحلیل قرار گیرد. 

قرآن, عند, مجاورت, طرح­واره­های تصویری, بسط استعاری