شهرام یوسفی فر - استاد پژوهشکده تاریخ/ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
فاطمه عباسی تودشکی - کارشناسی ارشد تاریخ/ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

نظام قضایی و نهاد زندان در عصر قاجار به سبب نبودن قوانین مدون کاستی های بسیاری داشت که این امر به بروز اندیشه اصلاحات منجر شد. در پژوهش حاضر، ضمن پرداختن به وضعیت زندانیان و بررسی اندیشمندانی که در دوره قدرت یابی میرزا حسین خان سپهسالار به ارائه نظریات خود پرداختند، این مسئله مد نظر قرار گرفت که آیا اصلاح نظام قضایی و نهاد زندان تابعی از تغییر در ساختار حقوقی یا ساختار سیاسی و اجتماعی جامعه بود؟ با این فرض که این نظریه ها بر اثر تغییر در ساختار سیاسی جامعه مطرح شدند و بر اثر ناکام ماندن اصلاحات سیاسی این اندیشه ها نیز به مرحله اجرا درنیامدند. نتایج نشان می دهد سلطه نظام استبداد در جامعه عصر قاجار تا پیش از مشروطه مانع از ایجاد تحول در ساختار حقوقی بود، به طوری که مطرح شدن اندیشه اصلاح نظام قضایی در عمل نتوانست صورت اجرایی به خود بگیرد.

قاجار, نظام قضایی, نهاد زندان, زندانیان, سپهسالار