رسول قربانی - استاد گروه آموزشی برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
شهریور روستایی - دانشیار گروه آموزشی برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
پوران کرباسی - دانشجوی دکتری گروه آموزشی برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز ایران

توسعه شهرها از پدیده های مهم اقتصادی و اجتماعی است که تاثیرات زیادی بر عملکردهای سامانه ­های اکولوژیکی به جا می گذارد. امروزهرشد سریع شهرهاوتسلط بیشتربرمحیطزیست،سبب شده تاتغییرات محیطی سریعتر وگسترده تر ازقبل به وقوع بپیوندد. از این رو بررسی و تحلیل الگوی توسعه شهرها با استفاده از فنون سنجش ازدور و متریک­های سیمای سرزمین نقش مهمی در مدیریت و برنامه ریزی شهرها و کاهش تخریب محیط زیست دارند. پژوهش حاضر نیز در این راستا به بررسی الگوهای رشد و توسعه شهر مراغه و اراضی پیرامونی آن پرداخته است تا راهکارهای اصلاحی برای بهبود فرآیندهای اکولوژیکی آن ارائه دهد. در همین زمینه، در ابتدا نقشه­ های کاربری اراضی برای سال­ های ۱۹۸۶، ۱۹۹۶، ۲۰۰۶، ۲۰۱۶ بااستفادهازتصاویرماهواره­ای لندست تهیه و در ادامه به منظور تحلیل تغییرات کاربری اراضی از نرم افزارENVI ۵.۳ و Arc Map و برای تحلیل متریک­ های سیمای سرزمین از نرم­افزار FRAGSTATSو برای تعیین پراکندگی شهری از روش هلدرن استفاده شده است. نتایج حاصل ازمدل هلدرن بیانگر این است که در فاصله سال­های۱۹۸۶تا ۲۰۱۶ فقط ۳۴ درصد از رشد شهر مراغه ناشی از افزایش رشد جمعیت بوده و ۶۶ درصد مربوط به عوامل رشد فیزیکی و خزش شهری بوده است. در این راستا، روند تغییرات متریک هانیز در دوره ­های زمانی مختلف دلالت بر تضعیف یکپارچگی در کاربری­ ها،کاهش رشد درونی و افزایش خزش شهر مراغه بوده است؛ بنابراین نتایج تحقیق نشانگر انست که الگوی رشدشهر مراغه در دهه های اخیر از الگوی رشدی پراکنده و افقی ناموزون با تخریب زمین های باغی و حاصلخیز کشاورزیو جایگزین شدن آن هابابافت محله­ های پراکنده و نامنسجم شهری و روستایی تبعیت نموده است.

خزش شهری, فضاهای پیراشهری, کاربری اراضی, مراغه