رضا یاری - استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابعطبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد. ایران
مهناز زینبی - دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه تربت حیدریه
یاسر قاسمی آریان - استادیار پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور. بخش بیابان. ایران

منابع طبیعی یکی از زیربناهای مهم توسعه ی اقتصادی-اجتماعی کشور به شمار می آیند. با این حال، افزایش جمعیت منجر به افزایش تقاضا برای کالاها و خدمات منابع طبیعی شده و این امر به نوبه ی خود موجب افزایش تخریب آنها گردیده است. در این راستا، مدیریت و بهره برداری پایدار از منابع طبیعی نیازمند داشتن اطلاعات کافی از پتانسیل اقتصادی، زیست محیطی-اکولوژیکی و تنوع زیستی موجود آنها است. مراتع کارکردهای بسیاری را فراهم می کند و استفاده بدون توجه به آنها باعث نابودی این منابع می شود. با توجه به اهمیت مراتع هدف از تحقیق حاضر ارزیابی پتانسیل اقتصادی گیاهان دارویی در مراتع ییلاقی چهار باغ استان گلستان است. به طور کلی ۱۸۴ گونه گیاهی و شش تیپ گیاهی در این مراتع شناسایی شد. نمونه برداری از پوشش گیاهی در منطقه معرف هر تیپ گیاهی با استفاده از سه ترانسکت و ۳۰ پلات برآورد شد و قطع و توزین گیاهان انجام شد. نتایج نشان داد ۸۴/۷ درصد گیاهان منطقه دارای پتانسیل دارویی می باشد و متوسط تولید گیاهان دارویی، صنعتی و خوراکی ۴۲۳/۹۴ کیلوگرم در هکتار و ارزش اقتصادی هر هکتار از مراتع از این نظر برابر ۳۴۲۳۴۵۱/۳ ریال برآورد شد. بیشترین ارزش اقتصادی به ترتیب مربوط به کتیرا (صمغ) گونه Astragalus gossipinus Fisch گل و میوه گونه، Rosa canina و میوه گونه Berberis vulgaris L. به ترتیب با ۵۰۰۰۰، ۵۰۰۰۰، ۱۰۰۰۰ ریال میباشد. با توجه به تنوع گونه ای بالا و ارزشمند بودن این مراتع با مدیریت صحیح میتوان علاوه بر حفاظت از این منابع، زمینه اشتغال زایی افراد محلی را فراهم نمود.

پتانسیل اقتصادی، گیاهان دارویی، مراتع چهار باغ، استان گلستان.