حسین نجم الدینی - کارشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی دانشگاه شیراز
عزت اله رییسی اردکان - عضو هیئت علمی بخش علوم زمین دانشگاه شیراز

دریاچه مهارلو در جنوب شرق شهر شیراز واقع شده است. مهمترین ویژگی دریاچه عمق کم آن است، درنتیجه به علت تبخیر و ورود جریان های ورودی مساحت دریاچه به شدت متغییر است. مساحت، عمق و نقشه دردریاچه 4 زمان 1T و 4 T3 ،T2 ،T اندازه گیری شد. یون های اصلی و کل مواد جامد در محل های متعددی در داخل دریاچه و رودخانه های ورودی چهار مرتبه اندازه گیری شده است. مساحت دریاچه در زمان های 4T و T3 ،T2 ،T1 به ترتیب برابربا 80،15،205،220 کیلومتر مربع است. اندازه گیری ماهیانه آب ورودی و تبخیر نشان داد که در دوره گرم T1 دریاچه در حال کاهش مساحت، در دوره T2 دریاچه در حال تعادل و در دوره های سرد T3,T4 مساحت دریاچه در حال افزایش است. دریاچه به دو بخش اول (نزدیک به ورودی) و بخش دوم ( فاصله دار از ورودی) تقسیم بندی شده است. میانگین TDS آبهای ورودی و دریاچه به ترتیب برابر با 1400 و 300000 میلی گرم در لیتر است. یون های کلر و سدیم در بخش اول دریاچه در تمام زمان ها سریعاً تحت تأثیر انحلال افزایش یافته و در تمام دریاچه به اشباع می رسند. تبخیر بسیار زیاد در دوره T1 باعث افزایش شدید غلظت یون های سولفات، منیزیم، پتاسم و بیکربنات نسبت به سایر زمان ها می شود. ولی این یونها در فصل سرد به علت بارندگی بر روی دریاچه و سیلاب اختلاط رخ داده و دارای غلظت کم و یکسانی در کل دریاچه هستند. پدیده تبادل یونی باعث کاهش غلظت سدیم و کلسیم و افزایش غلظت منیزیم می شود.. مدل سازی معکوس تبخیر توسط نرم افزار PHREEQC نشان داد که سهم تبخیر، انحلال و تبادل یونی در فصل گرم به ترتیب برابر با 46%،53%و1% و در فصل خشک 94%،5/5%و0/5% و در فصل خشک است این مطالعه نشان می دهد که عوامل کنترل کننده هیدروشیمی دریاچه مهارلو بسیار پیچیده و شامل پدیده های اختلاط، تبخیر، انحلال، حلالیت کانیها، رسوب، تبادل یونی، بارندگی، سیلاب، عمق کم دریاچه و برهم کنش بین این پدیده ها می باشد.

دریاچه مهارلو، هیدروشیمی، مدل سازی معکوس ،PHREEQC ،انحلال، تبخیر