بررسی انواع شکواییه در مثنوی های عطار

بث­الشکوی یا شکواییه، یکی از مضامین و انواع ادبی فرعی است که به معنی درددل و گلایه کردن از رویدادهای رنج­آور و دردناک زندگی و بازگو­کننده درد و یاس و تیره­روزی گوینده آن است. شکواییه­ها از نظر موضوع و محتوا متنوعند؛ عوامل بسیاری از جمله حساسیت­ها و شرایط روحی خود شاعر و هچنین عوامل اجتماعی و سیاسی حاکم بر محیط زندگی او بر تنوع مضامین و مفاهیم موجود در گلایه­ها تاثیرگذارند. آشفتگی­ها و نابسامانی­های سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه در قرن ششم، بالا بودن بسامد شکواییه در شعر شاعران این عهد را باعث شده است. در این مقاله با بررسی مثنوی­های عطار (منطق­الطیر، الهی­نامه، مصیبت­نامه، اسرارنامه)، شکواییه­ها هم از لحاظ زبان و بیان و هم از نظر محتوایی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته­اند. از نظر محتوایی، شکواییه­ها به پنج دسته سیاسی، اجتماعی، عرفانی، فلسفی و شکواییه های شخصی، تقسیم شده و هر کدام به صورت جداگانه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. این اعتراض ها و گلایه­ها گاه با زبانی غیرمستقیم و طنزآمیز و گاه به صورت جدی و مستقیم بیان شده­اند.

کلیدواژه ها:

بث الشکوی ، مثنوی های عطار نیشابوری ، شکواییه ، انواع ادبی