آرزو کاشانیان - دانشجوی دکتری گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه زابل
ناصر پنجه که - دانشیار گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه زابل
فاختک طلیعی - استادیار گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس

مقدمه: اندوفیت ها یا درون رست ها گروه بزرگ و متنوعی از ریزموجوداتی اند که بدون ایجاد علائم در بافت­ها یا اندام­های گیاهان زندگی می کنند. اندوفیت ها نقش مهمی در حفاظت از گیاه در برابر تنش های زیستی و غیرزیستی دارند. هدف مطالعه حاضر جداسازی و شناسایی قارچ های اندوفیت در Corylus avellana L. و ارزیابی اثرات احتمالی بافت­های مختلف و شرایط جغرافیایی بر جوامع آنها بود. مواد و روشها: نمونه گیری از اندام های سالم (برگ، ساقه و ریشه) گیاه فندق در استان های گلستان، مازندران، گیلان، اردبیل، زنجان و قزوین در شمال و شمال غربی ایران انجام شد. به دنبال ضدعفونی سطحی، قارچ­های اندوفیت با استفاده از تکنیک های استاندارد کشت، جداسازی و براساس مشخصات ریخت­شاسی شناسایی شدند. نمایندگان هر گونه به روش مولکولی و توالی یابی نواحی ITS ‐rDNA، LSU، TEF۱ و β-tubulin شناسایی شدند. داده­ها با استفاده از شاخص­های تنوع و تحلیل تناظری (CA) تجزیه و تحلیل شدند. نتایج: درمجموع، ۷۹۱ جدایه قارچی اندوفیت از برگ­های سالم (۳۹ درصد)، ساقه­ها (۶۵/۳۵ درصد) و ریشه­ها (۱۶/۲۵ درصد) به دست آمد که به ۲۴ گونه قارچی متعلق به هفت راسته در چهار رده قارچی طبقه­بندی شدند که شامل Dothideomycetes (Capnodiales و Pleosporales)، Sordariomycetes (Diaporthales و Hypocreales)، Eurotiomycetes (Eurotiales و Chaetothyriales) و Agaricomycetes (Polyporales) بودند. Ascomycota و Basidiomycota به ترتیب ۲/۹۶ و ۸/۳ درصد از جدایه ها را تشکیل دادند. ساقه و ریشه به ترتیب بیشترین و کمترین میزان کل کلونیزاسیون و شاخص­های تنوع قارچ­های اندوفیت را داشتند. همچنین، شاخص­های تنوع اندوفیت­ها در گیلان از سایر استان های مورد مطالعه بیشتر بودند. بحث و نتیجهگیری: فراوانی و تنوع اندوفیت های قارچی در گیاه  C. avellana تاثیرگرفته از عواملی مانند شرایط جغرافیایی، تنوع زیستی و نوع بافت اند؛ بنابراین، آگاهی از ویژگی‎های بافت های مختلف گیاهی، مکان های متعدد نمونه برداری و شاخص های اکولوژیکی مربوط به آنها، به درک علت وجود تنوع زیستی بالا در جمعیت قارچ‎های اندوفیت مربوط به یک گونه گیاهی خاص کمک می کند.

تنوع زیستی, Corylus avellana, اندوفیت ها, توزیع قارچ, بافت های داخلی