بررسی منشا و عوامل موثر بر تغییرات غلظت سولفات و مقادیر ایزوتوپی ۳۴S و ۱۸O آن در منابع آب منطقه سرپل ذهاب
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: فصلنامه آب و خاک، دوره: 35، شماره: 5
- کد COI اختصاصی: JR_JSW-35-5_003
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 312
نویسندگان
استاد دانشگاه فردوسی مشهد و مدیر گروه پژوهشی تحقیقات آب های زیرزمینی و ژئوترمال (متآب)، پژوهشکده آب و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
غلظت زیاد سولفات یکی از آلودهکنندههای آب های زیرزمینی در بسیاری از مناطق جهان بشمار میرود و از منابع مختلفی (لیتولوژی، اتمسفر، صنعتی و...) وارد آب های زیرزمینی میگردد. با استفاده از تکنیکهای ایزوتوپی و هیدروژئوشیمی میتوان ضمن تشخیص منشا، به فرآیندها و واکنش های موثر بر غلظت سولفات و تولید گاز سولفید هیدروژن پی برد. در این مقاله، برای اولین بار به مطالعه منشا سولفات و عوامل موثر بر تغییرات غلظت آن و مقادیر ایزوتوپی d۳۴Sو d۱۸O در آبهایزیرزمینی منطقه سرپل ذهاب پرداخته شد. تعداد ۱۳ نمونه آب از منابع آبی منطقه در دی ۹۳ و مهر ۹۴ برداشت گردید و در آزمایشگاه هیدروژئوشیمی و ایزوتوپی دانشگاه واترلوو آنالیز گردید. غلظت سولفات در منابع آبی منطقه بین ۵ تا ۹۵۰ میلی گرم بر لیتر (در فصل تر و خشک به ترتیب دارای میانگین ۱۱۰/۱ و ۱۰۶/۹ میلی گرم بر لیتر) متغیر بوده، اما در نمونههای آب چشمه گنداب به دلیل ارتباط با مواد هیدروکربنی و تونل پاتاق به دلیل خروج آب از سازند گچساران زیاد بود (به ترتیب ۳۳۹/۶ و ۹۵۰/۱ میلیگرم بر لیتر). مقادیر d۳۴S و d۱۸O سولفات به ترتیب بین VSMOW ۹/۵ تا ۳۱/۸ ‰ و ۵/۸ تا ۱۳/۱‰ متغیر به دست آمد. در چشمه گنداب، به دلیل احیای سولفات توسط میکروارگانیسمها، علاوه بر استشمام بوی نامطبوع H۲S، مقادیر ایزوتوپهای ۳۴Sو ۱۸O غنیتر از سایر منابع آبی (به ترتیب حدود ۳۱/۸‰ و ۱۰/۳ ‰) بوده و نمونه آب چشمه گلودره تحت تاثیر فاضلاب حمام و مواد شوینده (۱ ‰≈d۳۴S) بالادست چشمه سبب تهیشدگی ایزوتوپی و آلودگی آن شده است. نتایج نشان میدهد که عوامل زمینشناسی، اتمسفری، انسانی و مواد هیدروکربنی بر غلظت و ایزوتوپهای سولفات در منابع آبی منطقه موثر است به طوری که عوامل انسانی و هیدروکربنی به صورت محلی و لیتولوژی در تمامی منابع آبی منطقه در غلظت و ایزوتوپهای سولفات تاثیرگذار بوده اند.کلیدواژه ها
آب های زیرزمینی, تکنیک های ایزوتوپی, سولفات, سرپل ذهاباطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.