حامد پورصمصام - کارشناس آبیاری، مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان دزفول، دزفول، ایران.
الهام اکبری - کارشناس ارشد مهندسی رودخانه و کارشناسی آبیاری، دانشکده مهندسی علوم آب، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران.
حسین قربانی زاده خرازی - استادیار، گروه آب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، شوشتر، ایران.
سعید برومند نسب - استاد گروه آبیاری وزهکشی، دانشکده مهندسی علوم آب، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران.

استفاده کارآمد از آب، علاوه بر افزایش عملکرد تولید، می ‍ تواند سبب بازگشت سرمایه با تاکید بر حفظ منابع آب و محیط زیست شود. یکی از راه های استفاده بهینه از آب در بخش کشاورزی، می ‍ تواند کاربرد فناوری سامانه های آبیاری تحت فشار باشد. در این پژوهش با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP در محیط نرم افزار GIS، اولویت اجرای سامانه های مختلف آبیاری تحت فشار (کلاسیک ثابت، آبفشان غلطان، مکانیزه خطی و موضعی) در دشت دز بررسی شد. این دشت، پهناورترین دشت و از مهمترین قطب های کشاورزی استان خوزستان است. بدین منظور معیارهای تاثیرگذار در اجرای هر یک از روش های آبیاری شامل دو معیار اصلی اقتصادی- اجتماعی و فیزیک مزرعه که هرکدام چند زیرمعیار دارند، در نظر گرفته شد. در ادامه، معیارها و زیرمعیارها با توجه به جدول امتیازبندی سلسه مراتبی از ۱ تا ۹ امتیازدهی شدند و پس از محاسبه میانگین هندسی وزن نهایی معیارها و زیرمعیارها برای هر گزینه، امتیازهای نهایی وارد سیستم اطلاعات جغرافیایی شد و نقشه های گرافیکی برای اولویت اجرای هر روش آبیاری به دست آمد. نقشه های نهایی به چندین سطح امتیازی طبقه بندی و امتیاز نهایی هر سیستم آبیاری با میانگین گیری وزنی نسبت به درصد مساحت حاصل شد و اولویت هر یک از انواع روش های آبیاری تحت فشار جهت اجرا در دشت دز تعیین گردید. نتایج نشان داد که به ترتیب ۸۰/۴۶ و ۱۸/۵۴ درصد از مساحت کل دشت برای اجرای انواع آبیاری بارانی و موضعی مناسب است و سامانه آبیاری کلاسیک ثابت با بیشترین امتیاز، به عنوان اولویت بالاتر جهت اجرا در این تحقیق انتخاب شد.

آبیاری تحت فشار, دشت دز, تحلیل سلسله مراتبی AHP, نرم افزار GIS, سامانه آبیاری کلاسیک ثابت