تحلیل و فازبندی مهارت اسپک در والیبال (یک مطالعه ی مروری)

والیبال متشکل از مهارت های پیچیده ازجمله اسپک، یعنی اجرای حرکاتی طی چند مرحله جهت اعمال نیرو به توپ در هوامی باشد (۱). بطور تقریبی در یک مسابقه بین المللی ۶۰ درصد امتیازات با اسپک بدست می آیند (۲). بنابراین شناخت هرچه بیشتراین مهارت و ارتقای کیفی اجرای آن، امری ضروری به نظر می رسد؛ لذا این مطالعه با هدف تحلیل فازبندی مهارت اسپک والیبالانجام گرفت.روش شناسی: در مطالعهی مروری-توصیفی اخیر از موتورهای جستجوی Science Direct و PubMed ،Google Scholar برای جستجویمقالات در ارتباط با کلمات کلیدی مورد نظر استفاده شد و کلیه مقالات از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۲۱ مورد بررسی قرار گرفتند.یافته ها: در بررسی های اولیه حدود ۱۰۰ مقاله یافته شد که بعد از پالایش دقیق بر مبنای اهداف تحقیق، تعداد ۸ مقاله انتخاب و در اینمطالعه مورد استفاده قرار گرفت. نتایج ما حاکی از این بود که علی رغم دیدگاههای مختلف، می توان مهارت اسپک در والیبال رادر چهار فاز حرکت، پرواز، فرود و برگشت همراه با زیر فازهای خاص خود، طبقه بندی کرد.بحث و نتیجه گیری: نتایج مطالعه ی ما نشان داد که محققان برای فازبندی اسپک در والیبال دیدگاه های متفاوتی دارند. مارکز و همکاران (۲۰۱۱)اسپک را به فازهای تیک آف، پرواز و فرود تقسیم بندی کردند (۳). کلمن و همکاران (۱۹۹۳) اسپک را در ۶ فاز حرکت، تیک آف،پرواز، ضربه، فرود و بازگشت طبقه بندی کردند (۴). ویلکرسون و همکاران (۱۹۸۸) اظهار داشتند که اسپک از ۵ فاز حرکت، تیکآف، آماده شدن بدن در هوا، ضربه، ادامه حرکت و فرود تشکیل شده است (۵). زاهالکا و همکاران (۲۰۱۷) اسپک را به فازهایحرکت، تیک آف و چرخش بازو تقسیم کردند (۶). فاز حرکت شامل سه قدم (چپ، راست، چپ برای راست دست ها) یا دو قدم(راست، چپ برای راست دست ها)، بال زدن و تیک آف (قدم اول یا موقعیت اولیه، قدم دوم یا بلندترین قدم و قدم سوم یا قدم آخر)می باشد (۶). در لحظه تیک آف یعنی جدا شدن انگشتان پاها از زمین ارتفاع بدن با خم شدن زانو پایین رفته و سرعت افقی بهسرعت عمودی جهت بالا رفتن بدن و همچنین افزودن به سرعت خطی دست ها تبدیل می شود. عمل بال زدن دست ها همزمان بادو قدم آخر رخ می دهد (۷). در فاز پرواز هنگام ضربه حدود ۷۵ درصد سرعت دست از طریق چرخش شانه و بازو، ۱۶ درصدازطریق مرکز جرم، ۱۱ درصد ازطریق چرخش تنه و ۲ درصد ازطریق چرخش مچ دست ایجاد می شود (۸). در فاز فرود ابتداانگشتان پا و سپس پاشنه با زمین تماس می یابند. فرود نرم در این مرحله فرودی دو پا با خم شدن زانوها است (۳). لذا براساسیافته ها، می توان اسپک را در چهار فاز حرکت (قدم برداشتن، بال زدن و تیک آف)، پرواز (آماده سازی اندام ها، ضربه و ادامه حرکتدست)، فرود (فرود نرم یا سخت) و برگشت (دویدن و آماده شدن برای ادامه رالی) طبقه کرد.نتیجه گیری: بطور کلی اسپک از چهار فاز و چند زیرفاز تشکیل شده است. چرخش شانه و بازو بیشترین نقش را در انتقال سرعت به توپ هنگاماسپک بر عهده داشته و در کنار آن، مرکز جرم بدن همراه با چرخش تنه و مچ دست نیز با سهمی کمتر، در این امر مشارکت دارند.

کلیدواژه ها:

والیبال ، اسپک ، فاز بندی