تحلیل نام شناسی زگیل در طب سنتی ایران

سابقه و هدف: در منابع تاریخ پزشکی ایران نام های گاه متفاوت و متنوعی برای نامیدن هر بیماری به کار رفته است. از این میان، شناخت نام های بومی عارضه ساده ای چون زگیل ارزش های خاص مردم شناسانه ای در بر دارد. از دیرباز نه تنها پزشکان و متخصصان تاریخ پزشکی بلکه بسیاری از مردم شناسان و پژوهندگان فرهنگ عامه و حتی واژه نگاران و فرهنگ نویسان نیز متوجه و متعرض این تنوع نام گذاری بوده اند. مواد و روش ها: در این پژوهش ابتدا با استفاده از روش مروری، کتابخانه ای و رجوع به منابع دست اول در زمینه تاریخ پزشکی ایران - اعم از متون تاریخ پزشکی، پزشکی سنتی و پزشکی مردمی - نام های متعدد و متنوع زگیل گردآوری شد؛ سپس تلاش شد تا این نام ها با استفاده از روش های مردم شناختی و مبانی زبان شناسی تاریخی- تطبیقی، رده بندی و تحلیل شوند. یافته ها: واژگان مرتبط با زگیل در منابع چندگانه تاریخ پزشکی ایران را می توان به شش دسته اصلی و یک دسته فرعی جغرافیایی و دو دسته اصلی و یک دسته فرعی زبانی-گویشی تقسیم کرد. از آنجا که نام گذاری هر بیماری گام نخستی در تشخیص آن است، این نام ها بیانگر نظام های کهن و دیرین در تاریخ پزشکی ایران هستند. بنابراین، با تبیین دلیل تنوع نام گذاری هر بیماری همچون زگیل، می توان تا حدودی به تهیه اطلسی تاریخی از خرده فرهنگ های کهن پزشکی در ایران نزدیک شد. نتیجه گیری: تبیین رده بندی واژگان مرتبط با زگیل و نقش آن ها در شناخت خرده فرهنگ های پزشکی از چنان اهمیت خاصی برخوردار است که می توان آن را یکی از مهم ترین شاخص های شناخت قوم پزشکی هر ناحیه از ایران دانست. با توجه به تحولات زبانی و دوری یا نزدیکی از واژگان اصیل می توان رده بندی دیگری را پیشنهاد کرد که خود می تواند دیرینگی نظام قوم پزشکی هر ناحیه جغرافیایی از ایران را روشن کند.

کلیدواژه ها:

Ethnomedicine ، Anthropology ، Traditional Medicine ، Folk Medicine ، Wart ، قوم پزشکی ، مردم شناسی ، پزشکی سنتی ، پزشکی مردمی ، زگیل