سید محمد پرستار - Islamic Azad University, Bandar Abbas Branch, Bandar Abbas, Iran.
قادر غنی زاده - aqiyatallah University of Medical Sciences,
محمدتقی قانعیان - Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, Yazd, Iran.

مقدمه: کنترل غلظت فلوئور درآب آشامیدنی به دلیل اثر بر سلامت انسان بسیار مهم است. هدف مطالعه بررسی کارآیی استخوان ماهی مرکب در حذف فلوئور مازاد از آب و تعیین تاثیر pH، غلظت جاذب، زمان تماس و غلظت اولیه فلوئور بود.  روش بررسی: مطالعه با استفاده از راکتورهای ناپیوسته در مقیاس آزمایشگاهی  انجام شد. خرد کردن و دانه بندی جاذب با استفاده از آسیاب برقی و الک های استاندارد ASTM انجام گرفت. مشخصات ساختاری وسطح ویژه جاذب با تکنیک های پراکنش پرتو ایکس(XRD)، میکروسکوپ الکترونی روبشی(SEM) و ایزوترم BET تعیین شد. غلظت فلوئور با روش نور سنجی در طول موج ۵۷۰ نانومتر  تعیین شد. ایزوترم جذب و ظرفیت جاذب با مدلهای جذب فروندلیچ، لانگمیر و تمکین تعیین گردید. یافته ها: سطح ویژه جاذب ۳۶/۵ متر مربع در هر گرم و ترکیب اصلی آن کربنات کلسیم است. در  pH خنثی، دوز جاذب g/L ۱۵، غلظت اولیه فلوئور mg/L ۷ و زمان تماس ۱۲۰ دقیقه راندمان حذف معادل ۰۲/۵۲%  بود. با افزایش دوز جاذب از  g/L ۱۵ به g/L ۴۵ این میزان به ۲/۷۵% افزایش یافت. داده های جذب با ایزوترم جذب لانگمیر(۹۹۷/۰ =R۲) مطابقت دارد. حد اکثر ظرفیت جذب بر اساس مدل لانگمیر mg/g ۶۴/۱، b معادلL/mg  ۰۶۳/۰  و  ضریب بدون بعد RL  معادل۷۶/۰ تعیین شد. بر اساس مدل فروندلیچ نیز میزان ضرائب n و k به ترتیب معادل ۹/۰ و ۰۸/۰ محاسبه شد.  نتیجه گیری: با افزایش زمان تماس، غلظت اولیه فلوئور، دوز جاذب و کاهش pH محلول میزان حذف افزایش می یابد.

Keywords: Adsorption, Fluoride, Cuttlefish bone, Drinking water., واژه های کلیدی: جذب, فلوئور, استخوان, ماهی مرکب, آب آشامیدنی