سید محمد ریاحی - Shahid Sadoughi University of Medical Sciences Yazd,Iran
آرمان لطیفی - Tehran University of Medical Sciences
محمود بختیاری - Tehran University of Medical Sciences
پروین یاوری - Shahid Beheshti University of Medical Sciences
مهدی خزلی - Kermanshah University of Medical Sciences, Kermanshah,Iran.
حسین حاتمی - Shahid Beheshti University of Medical Sciences,Tehran,Iran.
جهانشیر غلامی - Shahid Sadoughi University of Medical Sciences

  سابقه و اهداف: هاری از جمله بیماری های کشنده در انسان و دیگر پسنانداران است. با توجه به عدم کنترل کامل بیماری در حیوانات اهلی و وحشی در کشور ما هنوز هم احتمال بروز بیماری وجود دارد. هدف این مطالعه بررسی همه گیر شناسی هاری و حیوان گزیدگی و علل تاخیر در گرفتن درمان پیشگرنده در شهرستان طبس طی سال های ۱۳۸۹-۱۳۸۵ می باشد.   روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع توصیفی مقطعی بوده که در آن از اطلاعات موجود ۴۸۰ مورد فرد حیوان گزیده مراجعه کننده به واحدهای هاری شهرستان طبس در طی سال­های ۱۳۸۹-۱۳۸۵ استفاده گردید. فاکتورهای مربوط به بیمار، فاکتورهای مربوط به مکان زندگی، فاکتورهای مربوط به زمان گزیده شدن، وضعیت جراحت، محل گزش مورد بررسی قرار گرفتند. جهت تحلیل داده­ها، از آمار توصیفی شامل شاخص­های توصیفی، و از تحلیل رگرسیون لوجستیک جهت سنجش اثر متغیرهای مورد نظر بر تاخیر در دریافت درمان پیشگیرنده از هاری استفاده گردید. تحلیل به کمک نرم افزار SPSS نسخه ۱۸ انجام گرفت.   یافته ها: از مجموع ۴۸۰ مورد بررسی شده، ۴۱۳ نفر (۸۶%) مرد و ۶۷ نفر (۱۴%) زن بودند. ۶/۵۴% (۲۶۲ نفر) حادثه حیوان گزیدگی را در شهر و ۴/۴۵% (۲۱۸ نفر) آن را در روستا تجربه کرده بودند. بیشترین موارد گزش به ترتیب مربوط به سگ (۱/۶۳%) و گربه (۳/۲۷%) بوده است . بیشترین گزش در مشاغل، محصل ۱۰۷ نفر (۳/۲۲%) و آزاد ۹۸ نفر (۴/۲۰%) بود. میانگین و انحراف معیار زمان تاخیر در دریافت واکسن ضد هاری ۸/۱ ± ۵/۶ ساعت بوده است. مهمترین عوامل تاثیر گذار در داشتن یا نداشتن این تاخیر عبارت بودند از سن (۹۸/۰ OR= ، ۹۹/۰-۷۴/۰ CI: )، ساعت حادثه (۰۶/۱ OR= ، ۱۲/۱-۰۱/۱ CI: )، گزش اندام تحتانی (۳۱/۵ OR= ، ۳۳/۶-۸/۳ CI: )، سابقه واکسیناسیون (۳۹/۰ OR= ، ۶۸/۰-۲۱/۰ CI: )، داشتن مراقبت اولیه توصیه شده برای زخم (۷۵/۶ OR= ، ۸/۸-۴/۴ CI: ) و نوع حیوان (۱۷/۴ OR= ، ۵/۶-۳۴/۳ CI: ) .   نتیجه گیری: با توجه به میزان بروز نسبتا بالای حیوان گزیدگی در این شهرستان لزوم کنترل حیواناتی مانند سگ و گربه از طریق آموزش به قشر آسیب پذیر مانند نوجوانان و صاحبان آنان و هماهنگی بین بخشی برای از بین بردن حیوانات ولگرد بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد. با توجه به هزینه تحمیل شده ناشی از هر مورد حیوان گزیدگی به سیستم مراقبت بهداشتی لازم است اقدامات پیشگیری کننده جهت جلوگیری از گزش در اولویت قرار گیرند.

Epidemiology, Animal bits, Delay time, Treatment, Tabbas, اپیدمیولوژی، حیوان گزیدگی، زمان تاخیر، درمان، طبس