بازشناسی تحلیلی جایگاه هویت ایرانی اسلامی در معماری ایران در دوره پهلوی دوم (نمونه موردی: آرامگاه خیام نیشابوری، برج آزادی تهران و دروازه قرآن شیراز)

ایران معاصر با پشتوانه ی فرهنگ و تاریخی درخشان، عرصه ی تقابل یا التقاط الگوهای غربی و الگوهای اصیل گذشته ی خود بوده است. الگوهای اصیل، نشات پذیرفته از هویت و فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی بوده اند. با ورود ایران به دنیای مدرن، مفاهیم تازه ای به معماری اصیل ایرانی نفوذ نمود که در برخی زمینه ها و مفاهیم دچار تضاد بودند. این تضادها بر هویت و مفاهیم و تعاریف آن از سوی معماران و اندیشمندان این دوران بی تاثیر نبود. در دوره ی پهلوی دوم، معماری مدرن، جریان غالب و تاثیر گذار این دوره شد. گروهی از معماران این دوره، جریانی را پدید آوردند که در آن سعی داشتند تا معماری بومی و سنتی ایران و سبک های جهانی عصر مدرن را در کالبد بنا تلفیق نمایند. معمارانی چون کامران دیبا، حسین امانت و هوشنگ سیحون، که بانی و نظریه پرداز معماری نوگرای ایرانی بودند، نقش به سزایی در ارائه مفاهیم و الگوهای اصیل و هویتمند مدرن و مرتبط با ارزش های پایدار گذشته داشتند. در این نوشتار سعی شده تا ضمن بررسی معماری دوره پهلوی دوم و جریان ها و گرایش های تاثیرگذار این دوره، به بررسی جایگاه فرهنگ و هویت ایرانی اسلامی در معماری معاصر ایران پرداخته گردد و همچنین مولفه های هویت ساز این مرز و بوم در آثار شاخص معماری معاصر همچون برج آزادی، مقبره حکیم عمر خیام و دروازه قرآن شیراز مورد تحلیل قرار گیرد. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع مکتوب کتابخانه های علمی تخصصی معماری و شهرسازی و مطالعه وبسایت های علمی پژوهشی بوده است.

کلیدواژه ها:

هویت ایرانی اسلامی ، معماری دوره پهلوی دوم ، آرامگاه خیام نیشابوری ، برج آزادی تهران ، دروازه قرآن شیراز