سیدعلی قاسم زاده - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، عضو هیات علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران

یکی از پرسش­های بنیادین در عرصه ادبیات داستانی جدید در ایران، میزان پیوند این حوزه با ادبیات کلاسیک فارسی است. اهمیت این پرسش زمانی آشکار می­شود که درنظر داشته باشیم قاطبه منتقدان و محققان حوزه ادبیات داستانی، رمان و داستان کوتاه را محصول هنری وارداتی (غربی) می­دانند و بر این باورند که ورود و گسترش داستان­نویسی جدید به ایران را بایست معطوف به همان نگرش هنری غرب و پدیده­ای غیربومی دانست. روشن است در پرتو چنین نگرشی، انتظار بهره­مندی و ارتباط داستان­نویس ایرانی با گذشته ادبی خود انتظاری شگفت و نابجا می­نماید. تالیف کتاب «تاثیر ادبیات کلاسیک فارسی در داستان­نویسی معاصر» نوشته معصومه صادقی پاسخی است در رد یا ایجاد تردید جدی در باب غربی بودن رمان و داستان جدید ایرانی که با تکیه بر سه رمان «سووشون»، «جای خالی سلوچ» و «آتش بدون دود» می­کوشد ضمن رد نگاه غالب یادشده، اثرپذیری نویسندگان ایرانی را از سبک و زبان ادب کلاسیک فارسی آشکار سازد. جستار حاضر با بازخوانی اثر یادشده به شیوه توصیفی- تحلیلی به این نتیجه دست یافته است که علی رغم تلاش ستودنی نویسنده در مقدمات و گردآوری اطلاعات قابل تامل و بازنمایی بینامتنی رمان­های برگزیده با برخی ایرادات اساسی و گزاره­های موضوعی نامتوازن در تحلیل داده­ها و تفسیر نهایی رمان­ها مواجه است. رویکرد مغالطه­آمیز جزء و کل و غث­وسمین ناشی از این نگرش بازنگری جدی در کتاب را ضروری می­کند.

تاثیر ادبیات کلاسیک فارسی در داستان نویسی معاصر, بینامتنیت, نقد نقد, معصومه صادقی