حمید حاجیان پور - استادیار تاریخ دانشگاه شیراز ، ایران
رحیمه منفرد - مدرس دانشگاه پیام نور بیضا

حزب دموکرات فارس در اواخر ربیع­الاول ۱۳۲۹ ه.ق / مارس ۱۹۱۱م به عنوان شعبه­ای از حزب دموکرات ایران در دوره احمدشاه قاجار با اعزام حیدرخان عمو اوغلی و میرزا قاسم خان (آصف­الملک) از تهران، در شیراز تشکیل شد. این حزب به عنوان اولین تجربه حزبی در فارس با مسائل عدیده­ای روبه­رو گشت. ایام حیات این حزب شامل ۴ دوره بود: دوره اول از آغاز پیدایش تا اشغال بوشهر توسط انگلیسی­ها ادامه داشت (از اواخر ربیع­الاول۱۳۲۹ه.ق/ اواخر مارس ۱۹۱۱م تا ۲۷ رمضان ۱۳۳۳ ه.ق/ ۸ اوت ۱۹۱۵م). - دوره دوم همزمان با تشکیل کمیته حافظین استقلال از برخی نیروهای ژاندارمری و همکاری و ائتلاف آن با حزب دموکرات جهت مقابله با تهاجم بیگانه بود (از ۲ محرم ۱۳۳۴ه.ق/ ۱۰ نوامبر ۱۹۱۵م تا ۱۳۳۶ ه.ق/ ۱۹۱۸م). - دوره سوم پس از انتخاب عبدالحسین میرزا فرمانفرما به والی­گری فارس آغاز شد و حدود ۴-۳ ماه طول کشید (۱۳۳۶ ه.ق/ ۱۹۱۸م). - دوره چهارم با تشکیل حزب دموکرات شرق توسط شیخ عبدالرسول نیر شیرازی همزمان بود و از ۱۳۳۶ ه.ق/۱۹۱۸م تا ۱۳۴۱ ه.ق/۱۹۲۳م را شامل می­شد. در این پژوهش دوره اول حیات این حزب و اقدامات آنان مورد بررسی قرار خواهد گرفت.این پژوهش در پی یافته هایی برای این پرسش هاست که اولا:حزب دموکرات فارس چگونه شکل گرفت و چه عواملی در پیدایش آن موثر بود؟ ثانیا: این حزب در دوران اول فعالیت خود چه اقداماتی را انجام داد؟ ثالثا: چگونه در نواحی جنوبی کشور گسترش یافت و شعباتی در برازجان و بندرعباس ایجاد کرد؟   

حزب دموکرات, فارس, حزب, شیراز, بندرعباس, برازجان