محمد نورانی - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
محمدتقی عبادی - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
الکساندر کرافورد - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
یاسر تهمتنی - گروه زیستشناسی و سلولهای بنیادی، پژوهشکده زیستشناسی و فناوری سلولهای بنیادی پژوهشگاه رویان، تهران
مهدی عیاری - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

وشا (Dorema ammoniacum D. Don.) گیاهی چندساله و از خانواده چتریان میباشد. در طب سنتی ایران شواهدی از اثرات ضد تشنج و ضد التهاب صمغ ترشح شده از ریشه و ساقه گیاه وشا بیان شده است. در این مطالعه ریشه، ساقه، برگ، گل و صمغ وشا از دلفارد جیرفت ایران جمع آوری گردید و پس از خشک شدن به روش تقطیر با آب اسانسگیری صورت گرفت. جهت شناسایی اجزای اسانس از دستگاه های گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگراف متصل شده به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده گردید. بازده متوسط تولید اسانس برای ریشه، ساقه، برگ، گل و صمغ وشا به ترتیب ۰/۴، ۰/۲، ۰/۲۴، ۰/۴۶ و ۱/۰ درصد به دست آمد. نتایج آنالیز اسانسها نشان داد که در مجموع ۶۷ ترکیب در تمام اندامها و صمغ D.ammoniacum وجود دارد. در اسانس ریشه، ساقه، برگ، گل و صمغ وشا به ترتیب ۹۰/۰، ۸۹/۲، ۹۵/۷، ۹۱/۰ و ۸۹/۷ درصد ترکیبات شناسایی گردید. بتا بیسابولن به عنوان اصلی ترین ترکیب در اسانس ریشه، برگ، گل و صمغ وشا نشان داده شد. کوپرائن نیز از مهمترین ترکیبهای مشترک بین اسانس برگ، گل و صمغ میباشد . با این حال یکسری ترکیبات بیسابولنی تک حلقه ای مانند -bisabolol ، Z- -bisabolene، - bisabolene، arcurcumene و ar-dihydro turmerone در اندامهای مختلف وشا شناسایی گردید.

بیسابولن سسکویی ترپن، صمغ، گاز کروماتوگراف، وشا (Dorema ammoniacum D. Don.)