بهینه سازی نور در گلخانه و سایر محیطهای کنترل شده جهت به حداکثر رساندن تولید و کیفیت محصولات گلخانه ای

سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 327

فایل این مقاله در 7 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

BAGHBANI12_334

تاریخ نمایه سازی: 10 آذر 1400

چکیده مقاله:

توسعه گسترده گلخانه ها در جهان و بویژه در ایران جهت افزایش تولید محصولات و به ینهسازی مصرف منابع صورت گرفته است. با وجود پوشش روی گلخانه شدت و کیفیت نور ساطع شده از خورشید در محیط گلخانه متفاوت از محیط بیرون خواهد بود. از طرفی در سالیان اخیر تمایل برای کشت گیاهان در محیطهای تجه یز شده با نور مصنوعی گسترش چشمگیری داشته است. نور به عنوان منبع انرژی برای فتوسنتز عامل تعیین کننده رشد، مورفولوژی، نمو و عملکرد گیاهان میباشد. شدت، طیف و دوره نوری واکنشهای گیاهی را تحت تاثیر قرار میدهند. در مجموعه تحقیقاتی که در شش سال گذشته در آزمایشگاه فتوسنتز و واکنشهای نوری پردیس ابوریحان دانشگاه تهران در مورد تاثیر نور (شدت، طیف و دوره نوری) بر محصولات مختلف گلخانه ای از جمله: گوجه فرنگی ، کاهو، ریحان، مرزه، رز، داوودی، اطلسی، آنتوریوم، ژربرا، میخک، همیشه بهار شاخه بریده و تیپهای مختلف بروملیاها با متابولیسمهای فتوسنتزی متفاوت صورت گرفت نشان داده شد که خصوصیات مختلف نور اثرات شگرفی بر رشد، فیزیولوژی و عملکرد محصولات ذکر شده دارد و حتی میزان مقاومت گیاه به تنشهای مختلف غیرزیستی از جمله شدت نور بالا، آلاینده های گازی، شوری و خشکی تحت تاثیر نور دریافت شده توسط گیاه قرار میگیرد. نتایج تحقیقات نشان داد که طیف نوری بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ نانومتر باعث افزایش رشد و عملکرد در اکثر گیاهان ذکر شده میگردد و از طرف دیگر رشد گیاهان تحت طیف نوری بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ نانومتر غالبا محدود میباشد. با وجود اثرات مثبت طیف نور ۶۰۰ تا ۷۰۰ نانومتر بر رشد گیاه ولی به دلیل اثرات منفی که این محدوده طیفی بر فتوسنتزو همچنین بر مرفولوژی گیاه میگذارد (سندرم نور قرمز)، این طیف نور باید در ترکیب با طیف نوری ۴۰۰ تا ۵۰۰ نانومتر مورد استفاده قرار گیرد. از طرفی تحقیقات صورت گرفته نشان داد که شدت و کیفیت نور نقش بارزی در میزان حساسیت گیاه به تنشهای مختلف (از جمله خشکی، آلاینده های گازی، شوری و سرما) ایفا مینماید. طیف نور قرمز دور، موجب طویل شدن میانگره گیاه شده و غالبا اثرات منفی بر رشد و کیفیت گیاه ولی اثرات مثبت بر مقاومت گیاه به تنشها میگذارد. بخش دیگر از تحقیقات صورت گرفته نشان داد که علیرغم تصور غیرعلمی به شدت نور در کشور، استفاده از نور بصورت تکمیلی بر محصولات گلخانه ای از جمله گوجه فرنگی، فلفل دلمهای، رز، کاهو و بسیاری از محصولات دیگر اثرات شگرفی بر میزان تولید و کیفیت محصول تولید شده دارد و یا با افزایش طول دوره نوری میتوان رشد و عملکرد گیاه را تحت تاثیر قرار داد. همچنین عمر و کیفیت پس از برداشت محصول گلخانه ای تولید شده نیز تحت تاثیر طیف و شدت نور در هر دو مرحله قبل و پس از برداشت قرار دارد و این امر برای محصولات مختلف متفاوت میباشد. به عنوان مثال طیف نور فرابنفش در شدت نور کم در مرحله قبل از برداشت اثرات مثبت بر کیفیت پس از برداشت کاهو داردو یا این طیف نور در مرحله پس از برداشت باعث افزایش اسانس گیاهان داروئی میشود. برای گیاهانی مثل گل شاخه بریده میخک بهترین کیفیت پس از برداشت تحت نور آبی حاصل شد، حال آنکه در مورد گیاهانی مثل رز و آنتوریوم (در شرایط سرما) بهترین کیفیت تحت نور قرمز و یا درصد بالای محدوده طیفی نور قرمز حاصل گردید. در نتیجه مجموعه تحقیقات صورت گرفته در آزمایشگاه فتوسنتز بر محصولات متنوع گلخانه ای نشاندهنده اهمیت مدیریت نور در گلخانه و سایر مکانهای تولید محصولات گلخانه ای در کشور میباشد.

نویسندگان

ساسان علی نیائی فرد

مسئول آزمایشگاه فتوسنتز و واکنشهای نوری، گروه علوم باغبانی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران