علی قرقانی - بخش علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز مرکز مطالعات خشکسالی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

ایران یکی از مراکز تنوع و همچنین یکی از تولیدکننده های مهم بادام در جهان است. ذخایر ژنتیکی وحشی بادام ایران دارای ویژگی های ارزشمندی هستند میتواند در برنامه های بهنژادی مورد استفاده قرار گیرد. برنامه پژوهشی جامعی در دانشگاه شیراز با هدف جمع آوری، ارزیابی و بهره برداری از ذخایر ژنتیکی گونه های وحشی بادام درحال اجرا است که در این مقاله نتایج مهم آن گزارش خواهد شد. بر مبنای نتایج این پروژه تنوع زیادی بین گونه های بادام مطالعه شده به ویژه جمعیتهای P. scoparia، در صفات خشک میوه، مغز و دانهال وجود دارد. در بررسی روابط ژنتیکی جمعیتهای بادام اهلی و وحشی در دو کلاستر متفاوت قرار گرفتند و کلاستر اصلی جمعیت وحشی نیز بر اساس گونه و نزدیکی جغرافیایی از همدیگر تفکیک شدند. گونه های بادام مطالعه شده در پاسخ به تنش آبی و ریکاوری پاسخ های متفاوتی داشتند و گونه P. scoparia، به طور معنی برتر بود. مقدار وراثت پذیری اندازه خشک میوه و مغز و درصد تشکیل میوه در هر دو گونه A. eleagnifolia و A. scoparia بسیار بالا (%۷۰<) و درصد تشکیل میوه مهمترین صفت موثر بر عملکرد. گونه های وحشی به ویژه دورگه های بین گونه ای طبیعی آنها با دو پیوندک آلو و بادام سازگار بوده و در صفات رشدی و فیزیولوژیکی و همچنین جذب عناصر غذایی تنوع نشان دادند. نیاز سرمایی ژنوتیپ های مطالعه شده گونه های A. eleagnifolia و A. scoparia بین ۳۱۳ تا ۶۸۲ واحد سرمایی و نیاز گرمایی آنها بین ۲۷۳۷ تا ۹۱۴۹ درجه رشد ساعت بود. بالاترین و پایین ترین مقاومت به سرما هم به ترتیب در شکوفه های ژنوتیپ زودگل ارژن -۵/۳) درجه سلسیوس) و بادام کوهی دیرگل -۳/۸) درجه سلسیوس) بود.

ذخایر ژنتیکی، بادام وحشی، وراثت پذیری، نیاز سرمایی، پیوند