زمینههای اجتماعی و جریانشناسی مشروعیتیابی نادر

سقوط اصفهان در سال ۱۱۳۵ ه . ق/۱۷۲۲م زمینه ساز پایان عمر سیاسی صفویان شد. در این شرایط، افراد مختلفی تلاش کردند با فراهم نمودن زمینه های اجتماعی لازم، قدرت را به دست گیرند. این عده تلاش می کردند  ضمن بهره‎برداری از مشروعیت صفویه برای خود، مقبولیت صفویان را در جامعه از بین ببرند. در این میان، نادر با تلاش های نظامی و سیاسی خویش، موفقیت بیشتری برای آماده سازی زمینه های اجتماعی مشروعیت­یابی خود به دست آورد. تلاش های نادر در این راستا، جریان به هم پیوسته ای بود که مهمترین تغییر اجتماعی نیمه اول قرن دوازدهم هجری؛ یعنی حذف صفویان را در پی داشت. بی گمان بستر اجتماعی این تغییر، فعالیت های نادر در جامعه ای بود که رنج شدیدی را در روزهای پایانی دولت صفویه و در سال های پس از سقوط اصفهان متحمل شده بود. این پژوهش از نوع مطالعات تاریخ اجتماعی و تلاشی در راستای تبیین تلاش های نادر برای تدارک زمینه­های اجتماعی و جریان شناسی مشروعیت­یابی او برای پادشاهی اوست که به روش توصیفی- تحلیلی به این موضوع می پردازد. یافته های پژوهش نشان می­دهد هر چند نادر توانست با استفاده از موفقیت های نظامی و تشکیل شورای دشت مغان و بهره بردن از عناصر اجتماعی همراه با خود در جامعه و حاکم کردن جریان های متعدد بر این شورا، قدرت را به دست آورد؛ اما نتوانست حکومتی پایدار تشکیل دهد؛ لذا اقدامات او در حد یک تغییر اجتماعی بود و تحولی در جامعه ایران؛ به ویژه در موضوع مبانی مشروعیت حکومت ها ایجاد نکرد. 

کلیدواژه ها:

تغییر اجتماعی ، نادر ، مشروعیت ، جریان شناسی ، شورای دشت مغان