افشار هنرور - دانشگاه تربیت مدرس
اسماعیل شریفیان - دانشگاه تربیت مدرس
فرزام فرزان - دانشگاه مازندران

دوچرخه به عنوان ابزاری برای گذران اوقات فراغت فعال و غیرفعال، به عنوان یک وسیله نقلیه درون شهری غیر موتوری در سامانه حمل و نقل نوین، و نیز به عنوان ابزار یک رشته ورزشی تخصصی و حرفه ای مطرح است. در این زمینه، به دلیل وجود مشکلات متعدد حمل و نقل و آلودگی های مختلف زیست محیطی، نقش دوچرخه به عنوان یک ابزار حمل و نقل فعال در کاهش ترافیک و آلودگی هوا دارای اهمیتی دوچندان است. با توجه به اینکه در کشور ما پژوهش های علمی چندانی جهت استفاده از دوچرخه یک وسیله نقلیه انجام نشده و اقدامات بدون پشتوانه علمی نیز، همچون طرخ دوچرخه تهران محکوم به زوال خواهند شد، محققین پژوهش حاضر در صدد برآمدند تا به عنوان اولین گام برای برنامه ریزی در این زمینه، اقدام به بررسی نگرش شهروندان تهرانی نموده و آن را با نگرش یک گروه مستقل از شهروندان غیر پایتخت نشین مقایسه نماید و عوامل، موانع و راهکارهای توسعه این سامانه حمل و نقل پاک را مورد شناسایی قرار دهند. برای این منظور، پرسشنامه محقق ساخته ای آماده گردید و پس از تایید روایی و پایایی آن، در میان استفاده کننده گان از پارک های منتخب در شهر تهران و نیز شهروندان شهرهای مختلف استان مازندران که به صورت نمونه در دسترس انتخاب شده بودند، توزیع و جمع آوری شد. داده ها به وسیله مجموعی از روش های آماری توصیفی و نیز آزمون فریدمن برای اولویت بندی عوامل مهم در برنامه ریزی برای توسعه دوچرخه سواری به عنوان یک وسیله حمل و نقل و نقش آن در کاهش آلودگی هوا، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصل از تحلیل های آماری دارای نتایج در خور توجهی بود. اغلب نمونه های پژوهش دوچرخه سواری را به طور متوسط بلد بودند، سابقه خوبی در زمینه دوچرخه سواری داشتند و دارای دیدگاه مثبتی در ارتباط با توسعه دوچرخه سواری بودند و اکثرا به فواید و مزایا آن واقف بودند. از این رو، مهم ترین عامل برای توسعه دوچرخه سواری در جهت کاهش آلودگی هوا در شهرهای پر جمعیت، نقش سازمان های دست اندرکار در این زمینه از جمله دولت است. در این راستا و با بررسی نظر آزمودنی ها در زمینه نقش دوچرخه سواری در کاهش آلودگی هوا، ترافیک و حمل و نقل، عوامل مهم و مورد توجه در این زمینه جهت برنامه ریزی برای توسعه دوچرخه سواری تعیین گردیده و راهکارهایی برای اجرایی نمودن آن پیشنهاد شده است.

دوچرخه سواری ، حمل و نقل ، آلودگی هوا ، برنامه ریزی ، توسعه