تعیین مهم ترین صفات تعیین کننده عملکرد ارقام مختلف برنج در شرایط نرمال و تنش خشکی

به منظور ارزیابی اثر تنش خشکی بر عملکرد و تعدادی از صفات وابسته به آن، ۱۴ ژنوتیپ برنج (شامل ۵ رقم بومی و ۹ رقم خارجی) در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در دو محیط بدون تنش (غرقاب) و تنش خشکی در مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان علی آباد کتول (زیر نظر دانشگاه گنبدکاووس) مورد مطالعه قرار گرفت. آبیاری مزرعه آزمایشی در هر دو محیط غرقاب و تنش، تا مرحله پنجه دهی ارقام به طور یکسان به صورت غرقاب انجام شد، سپس برای ایجاد تنش، آبیاری از ۴۰ روز پس از نشاء (مرحله حداکثر پنجه زنی) به فاصله هر ۲۵ روز تا پایان فصل زراعی انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه در دو شرایط مطالعه وجود داشت. بیشترین میانگین عملکرد در شرایط نرمال و تنش متعلق به ژنوتیپ های lR۸۳۷۵۲-B-B-۱۲-۳ و سپیدرود بود. وزن خوشه (**۸۵/۰) در شرایط بدون تنش (غرقاب) و حجم ریشه (**۹۸/۰) در شرایط تنش خشکی، بالاترین همبستگی مثبت و معنی-داری را با عملکرد دانه داشتند. نتایج تجزیه علیت نشان داد که در شرایط بدون تنش، تعداد خوشه و در شرایط تنش خشکی، تعداد دانه پر خوشه دارای بالاترین اثر مستقیم و مثبت بر عملکرد دانه داشتند. در گروه بندی ارقام بر اساس تجزیه کلاستر با استفاده از روش ward، ارقام در شرایط نرمال و تنش در سه گروه قرار گرفتند. نتایج تجزیه کلاستر نشان داد که ارقامIR۸۳۷۵۲-B-B-۱۲-۳ ، Pegaso و سپیدرود که دارای حجم، وزن تر و وزن خشک ریشه بیشتری نسبت به ارقام دیگر بودند در گروه متحمل به خشکی قرار گرفتند.

کلیدواژه ها:

تنش خشکی ، تجزیه خوشه ای ، تجزیه علیت ، برنج ، صفات مورفولوژیکی