فاطمه علی اکبری - دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد
لیلی ربیعی - Social Determinants of Health Research Center, Shahrekord University of Medical Sciences, Shahrekord, Iran
فریبا موسوی - دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد

زمینه و هدف: بیماران تحت درمان همودیالیز با عوامل تنشزای متعدد فیزیکی، روانی و اجتماعی مواجه هستند. فعالیت­های خود مراقبتی می­تواند نقش بسیار چشم­گیری در سازگاری با فرایند بیماری و ارتقاء کیفیت زندگی آنان ایفاء نماید. همچنین با استفاده از مدل پرسید- پروسید می توان مقیاس مناسب از میزان درک، آگاهی و نگرش این بیماران از خودشان  نسبت به آموخته­ها و دانش خودمراقبتی آنها به دست آورد و  بر اساس این مدل ارتباط عوامل را با توان خود مراقبتی بیماران بسنجد. لذا محققین تصمیم گرفتند مطالعه ای تحت عنوان پیشگویی سازه های مدل پرسید با خود مراقبتی در بیماران تحت درمان با همودیالیز انجام دهند. مواد و روش ها:مطالعه حاضر از نوع مقطعی بود که تعداد ۸۰ نفر از بیماران مراجعه کننده به بیمارستان شهرستان لردگان به صورت سرشماری انتخاب و داده ها با استفاده از پرسشنامه که بر اساس سازه های مدل پرسید تدوین گردیده و مشتمل بر سازه های کیفیت زندگی، وضعیت سلامت، عوامل مستعد کننده (آگاهی و نگرش)، قادرکننده و تقویت کننده همراه با رفتارهای خود مراقبتی بیماران همودیالیزی بود و بصورت مصاحبه تکمیل گردید. پایایی و روایی پرسشنامه ها تایید گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و با بکار گیری آزمونهای ضریب همبستگی پیرسون، ANOVA ، t-test و همچنین تحلیل رگرسیون تجزیه و تحلیل شد.. یافته ها: میانگین و انحراف کل نمره رفتارهای خودمراقبتی ۸۳/۱۲ ±۳۸/۳۲ بود. ۵/۵۶درصدافراددارای وضعیت خودمراقبتی ضعیف، ۵/۴۲ درصد افراد دارای وضعیت خودمراقبتی متوسط و ۲/۰ درصد افراد دارای وضعیت خودمراقبتی مطلوب بودند.  همچنینآزمون همبستگی پیرسون ارتباط معنی داری را بین آیتم­های مدل پرسید- پروسید(عوامل تقویت کننده، عوامل قادر کننده و عوامل مستعد کننده) و خودمراقبتی نشان داد(۰۵/۰ P<). بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون، قدرت پیشگویی کنندگی آیتم های مدل پرسید- پروسید(عوامل تقویت کننده، عوامل قادر کننده و عوامل مستعد کننده) ۴۱۹/۰  به دست آمد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به مطلوب نبودن رفتار خودمراقبتی بیماران همودیالیز و نیز همبستگی مستقیم بین سازه­های مدل پرسیدبا رفتار، پیشنهاد می شود مداخلات مقتضی، به ویژه مداخلات آموزشی به منظور ارتقای خودمراقبتی با تاکید بر سازه های مدل پرسیدطراحی و اجرا گردد.

PRECEDE Model– self-care- Predictive -Chronic Kidney Failure, Hemodialysis, مدل پرسید- پیش بینی - خود مراقبتی – نارسایی مزمن کلیه, همودیالیز