یحیی کاردگر - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم

بخشی از زیبایی ها و ظرافت های شعر فارسی، در قالب آرایه های ادبی به ظهور رسیده است؛ بنابراین بررسی چندوچون پیوند پژوهش های بدیعی و تحولات شعری، ضرورتی گریزناپذیر است. آیا به راستی لوازم این پیوند دوسویه رعایت شده است؟ این پژوهش، با بررسی نمونه های شعری از سبک های برجسته شعر فارسی در شیوه ای تطبیقی و مقایسه ای، به این پرسش پاسخ گفته است. پژوهش حاضر نشان می دهد که پژوهش های بدیعی و تحولات شعری، سیری همگام نداشته اند، بدین معنی که شعر فارسی در گذر از سبک ها و شیوه های مختلف در چگونگی بهره گیری از آرایه های ادبی، با توجه به معیارهایی چون لفظ اندیشی یا معناگرایی، سادگی یا صنعت اندیشی و نظریه های شعری و ادبی، فراز و فرودهای بسیاری را تجربه کرده، اما پژوهش های بدیعی بی توجه به این تحولات، به حفظ چهارچوب خشک خود اندیشیدند و در نتیجه روزبه روز از نقش آن ها در شکل دهی ظرافت های شعری کاسته شده و به دانشی ناکارآمد در خلاقیت ها و نقد شعری تبدیل شده اند. نتیجه پژوهش حاضر، ضرورت بازنگری در پژوهش های بدیعی را بیش از پیش ضروری می سازد.

علوم بلاغی, علم بدیع, نقد بدیع, سبک های شعر فارسی, تحول آرایه ها