محمد خرمیان - استادیار پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دزفول، ایران
محمد سعید حسنوندی - استادیار پژوهشی بخش تحقیقات چغندرقند، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دزفول، ایران
سیدرضا اشرفی زاده - استادیار پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دزفول، ایران

مصرف بهینه آب، انرژی و بهبود خصوصیات فیزیکی خاک از ویژگی های خاک ورزی حفاظتی است که در این مطالعه تاثیر آن بر عملکرد و بهره وری آب چغندرقند پاییزه طی دو سال زراعی ۹۷-۹۶ و ۹۸-۹۷ بررسی شد. برای این منظور آزمایشی به صورت کرت های نواری خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در اراضی مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول با بافت لومی رسی سیلتی اجرا شد. کرت اصلی شامل خاک ورزی مرسوم (CT)، چیزل (CH)، کم خاک ورزی (MT)، و بی خاک ورزی به صورت کاشت مستقیم در بقایای گندم (NT) و کرت فرعی شامل دو رقم پالما و شریف بود. آبیاری به صورت جویچه ای و با سیفون های هم قطر صورت گرفت. نتایج شاخص مخروطی (CI) و جرم مخصوص ظاهری خاک (BD) در لایه ۱۰-۰ برای کلیه روش های خاک ورزی مشابه و در یک سطح آماری قرار داشتند. مقادیر CI در عمق ۲۰-۱۰ سانتی متر با میانگین ۷۹/۰ مگاپاسکال در یک سطح اما BD در تیمار NT با مقدار ۷/۱ گرم بر سانتی متر مکعب اختلاف معنی داری با سه روش دیگر خاک ورزی نشان داد. با این وجود هیچ یک از روش های خاک ورزی تاثیری در رشد و انشعاب ریشه چغندرقند نداشت. از طرفی درصد کربن آلی خاک، عملکرد و بهره وری آب چغندرقند، در تیمارهای خاک ورزی اختلاف معنی داری نداشتند. واکنش ارقام پالما و شریف به شیوه های خاک ورزی یکسان بود، حال آنکه بهره وری آب ریشه تر و شکر رقم پالما (به ترتیب ۹ تن در هکتار و ۲/۱ کیلوگرم در متر مکعب) بالاتر از رقم شریف (به ترتیب ۳/۷ تن در هکتار و ۱ کیلوگرم بر متر مکعب) بود. مجموع نتایج نشان داد که استفاده از کاشت مستقیم چغندرقند پاییزه در بقایای گندم امکان پذیر بوده و علاوه بر حذف آبیاری قبل از کاشت و کاهش تردد ماشین های خاک ورزی، با گزینش رقم مناسب می توان عملکرد کیفی را افزایش داد. 

آبیاری سطحی, بی خاک ورزی, چغندرقند پاییزه, جرم مخصوص ظاهری خاک, شاخص مخروطی