مرضیه رضایی - عضو هیات علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه سیستان و بلوچستا ن
سمیه میرنژاد - عضو هیات علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه سیستان و بلوچستا ن

اولین دریافتی که یک مخاطب از نقشمایه های بافته شده در قالی عشایری- روستایی می گیرد، تعامل با طبیعت در زندگی عشایر می باشد. احترام به برخی از نمادها ونقش مایه ها، امری است که در بین عشایر دیده می شود. نقش مایه های گیاهی وحیوانی عمده نقوش و نمادهای شکل دهنده ی قالی های عشایری هستند؛ که هر کدام سر منشاء از اعتقادی خاص مربوط بهزمان های بسیار دور می گیرند. این پژوهش که به صورت کتابخانه ای انجام شده است، به تحلیل نمادها و اسطوره ها در قالیعشایری- روستایی بختیاری و قشقایی پرداخته است. کتاب ها و مقالات مربوط به قالی های این دو قوم، به عنوان منابع مورد استفاده قرار گرفت. مواردی همچون نمادگرایی، نقش مایه و نیز زیبایی شناسی در این تحقیق موردی تحلیل قرار گرفته است.حقیقتا کاربرد نقش مایه های نمادین در قالی های عشایری روستایی بسیار بیشتر از قالی های شهری با نقوش گردان می – باشد. چه بسا همین نقوش در بین انواع اقوام و قبایل عشایری روستایی ایران و حتی جهان از نظر معنا و مفهوم با یکدیگرمتفاوت می باشد. اما چیزی که مسلم است، در بین همهی عشایر، نقوش بافته شده در قالی، تعامل و رابطه ای تنگاتنگ بامحیط پیرامون خود دارند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که قالی های عشایری روستایی بختیاری و قشقایی، دارایاشتراکات فراوانی از نظر مضامین و نقش مایه ها می باشد. نقوشی مانند طاووس، بز، درخت و ... در هر دو قوم از نمادهای اصلیمی باشد. نمادهایی که از نظر زیبایی شناسی و مفهوم، ریشه در گذشته و افکار و عقاید نیاکانشان دارد.

زیبایی شناسی، قالی دستباف ، نمادهای بصری ، بختیاری، قشقایی