راضیه بیگلری فراش - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی، دانشگاه علوم کشاورزی ساری
روح اله نیک فکر - هیئت علمی، دانشگاه پیام نور یاسوج

استفاده از فناوری نانو کپسول در آفت کش های سازگار با محیط زیست، موجب افزایش کارایی و بهبود کیفیت و رهایش کنترل شده این مواد شده است. شته جالیز از جمله مهمترین آفات اقتصادی در محصولات گلخانه ای، باغی و زراعی و ناقل بسیاری از بیماری های ویروسی در این محصولات می باشد. در حال حاضر کنترل شته ها وابسته به حشره کش های شیمیایی است که به مرور زمان بسیاری از گونه ها به این مواد مقاوم و سازگار می شوند. به علاوه ملاحظات زیست محیطی و حرکت در مسیر برنامه مدیریت تلفیقی آفات، استفاده از مواد گیاهی را ضروری می نماید. لذا تحقیقی در این زمینه به منظور بررسی سمیت تماسی اسانس نانو کپسوله شده برگ درخت نارنج (Citrus aurantium L) در مقایسه با اسانس معمولی بر روی حشره بالغ شته جالیز در قالب طرح کاملا تصادفی به اجرا در آمد. شته جالیز از گیاهان گلخانه ای آموزشی که بطور طبیعی دچار آفت شده بودند جمع آوری شد. برگ گیاه نارنج از محوطه دانشگاه علوم کشاورزی ساری جمع آوری شد. پس از تهیه اسانس و فرایند نانو کپسول سازی آن، غلظت های ۵۰۰ ، ۱۰۰ ، ۱۵۰۰ و ۲۰۰۰ پی پی ام به روش دیسک برگی و درشرایط کنترل شده دمایی، نوری و رطوبتی اعمال شد و پس از ۲۴ ساعت ارزیابی شدند. از اسانس کپسوله نشده به عنوان شاهد استفاده شد. در آزمایش سمیت تماسی مشخص شد که با افزایش غلظت اسانس نانو کپسوله میزان تلفات افزایش می یابد. به طوری که در غلظت ۲۰۰۰ پی پی ام میزان تلفات به ۱۰۰ % افزایش یافت. اگرچه در مقایسه با اسانس نانو کپسوله نشده اختلاف در نتایج چندان چشمگیر نبود، با این وجود نانو کپسول اسانس توانست در غلظت پاین تر نتایجی را از خود نشان دهد که همان نتایج در اسانس نانو کپسول نشده در مقادیر بالاتر اسانس رخ داد. در نتیجه نانو کپسول برگ نارنج به عنوان یک حشره کش در کنترل آفت شته جالیز قابلیت بالایی برای مطالعات بیشتر و تکمیلی را دارد.

آفت کش گیاهی، سمیت تماسی، شته جالیز، نانو کپسول