بررسی عنصر زمان در رمان شطرنج با ماشین قیامت

زمان یکی از عناصری است که به متن داستان هویت می‎بخشد و سبب تمایز داستان و روایت می‎شود؛ همچنین، زمان کارکردهای گوناگونی در متن داستان برعهده می گیرد و به شیوه های مختلف در پیش برد داستان موثر واقع می شود. در این پژوهش، عنصر زمان در رمان شطرنج با ماشین قیامت مطابق نظریه ژرار ژنت بررسی شده است. با توجه به ساختار خاطره مانند رمان، زمان پریشی در این متن بسامد بالایی دارد و زمان تقویمی اهمیت چندانی ندارد. علاقه نویسنده به داستان ­نویسی برمبنای تصاویر ذهنی­اش، او را از ثبت تاریخ دقیق وقایع بی­نیاز کرده است. نویسنده با بهره ­گیری از تکنیک شکست زمان در طول روایت، به ایجاد تعلیق در داستان و نیز گره ­گشایی از برخی ابهام های موجود در متن پرداخته است. توصیف های متعدد و توجه به جزئیات، زمان داستان را در بیشتر صحنه­ ها متوقف کرده است. در این رمان، بسامد روایت رویدادها از نوع مفرد است و نویسنده با بهره گیری از این تمهید سعی کرده است، به شتاب داستان و پیش‎برد آن کمک کند. نویسنده رمان شطرنج با ماشین قیامت با استفاده از تمهیدات گوناگون زمانی کوشیده است روایتگر دگرگونی نگاه شخصیت اصلی داستان از حالت جزم‎اندیش به حالت مسامحه جو باشد و با استفاده از شگردهای به کارگیری زمان، در بسیاری از آموزه های ذهنی راوی تردید ایجاد کند.

کلیدواژه ها:

Narratology ، Narrative Time ، Chess with the Doomsday Machine ، Habib Ahmadzadeh ، Gérard Genette ، روایت­ شناسی ، زمان روایت ، شطرنج با ماشین قیامت ، حبیب احمدزاده ، ژرار ژنت