میلاد سلطانیه - دانشجوی دکتری زراعت،,گروه کشاورزی، دانشکده علوم و فنون دریایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران
داریوش طالعی - دانشیار بیوتکنولوژی گیاهی، مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه شاهد، تهران، ایران
پریسا نجاتخواه - دانشیار زیست شناسی دریایی، دانشکده علوم و فنون دریایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران

هدف از این تحقیق بررسی واکنشهای پروتئینی و فیتوشیمیایی گیاه سیاه دانه به نیتروژن و متانول تحت تنش خشکی می باشد. برای این منظور آزمایشی به صورت کرتهای دو بار خرد شده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با ۳ تکرار انجام گرفت که در آن فاکتور آبیاری با ۴ سطح در کرت-های اصلی، نیتروژن با ۴ سطح در کرتهای فرعی و متانول با ۳ سطح در کرتهای فرعی فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که غلظت های مختلف نیتروژن و متانول تحت تنش خشکی بر محتوای پروتئین و ترکیبات فیتوشیمیایی اثر معنی دار دارد. با افزایش تنش خشکی محتوای پروتئین برگ کاهش و کاربرد نیتروژن و متانول باعث افزایش میزان پروتئین گردید. بیشترین میزان پروتئین برگ در اثر متقابل تنش متوسط آبیاری، ۹۰ کیلوگرم نیتروژن و %۳۰ متانول به مقدار ۲/۹۷ میلیگرم بر گرم وزن تر مشاهده شد. بیشترین میزان وزن روغن و درصد وزن روغن به ترتیب با مقدار ۱۰/۴ گرم و ۸۶/۷ درصد تحت تنش ملایم به دست آمد، در حالیکه بیشترین حجم روغن تحت تنش شدید با مقدار ۱۲/۵ میلی-لیتر حاصل شد. نتایج نشان داد که افزایش سطوح نیتروژن و متانول به ترتیب منجر به افزایش و کاهش وزن روغن، حجم روغن و درصد وزن روغن گردید. افزایش تنش خشکی باعث کاهش میزان ترکیبات فیتوشیمیایی گردید اما تنش ملایم باعث افزایش معنی دار مقادیر پارا-سیمن و کارواکرول گردید. کاربرد نیتروژن در غلظت های بالا باعث کاهش مقدار ترکیبات آلفا-پینن و پارا-سیمن گردید، در حالیکه غلظت بالای نیتروژن باعث افزایش مقدار ترکیبات کارواکرول و تیموکینون گردید. محلول پاشی %۱۰ متانول باعث افزایش ترکیبات فیتوشیمیایی گردید. از بررسی نتایج تحقیق میتوان چنین نتیجه گیری کرد که کاربرد غلظت های کم نیتروژن و متانول می تواند بیشترین تاثیر را در کاهش اثرات ناشی از تنش خشکی بر گیاه و بهبود عملکرد و ترکیبات فیتوشیمیایی داشته باشد.

پروتئین، ترکیبات فیتوشیمیایی، تنش خشکی، سیاه دانه، متانول