علی شهریاری
کلثوم گل فیروزی
شاهین نوشین

حوضه خلیج گرگان در شرق دریای خزر بدلیل توان بالای زیست محیطی در زمینه تولید و صادرات ماهیان گوشتی و غضروفی و گردشگری از اهمیت زیادی برخوردار است. فلزات سنگین از جمله آلاینده های شیمیایی بدلیل خاصیت تجمع بیولوژیک همواره محیط زیست این بخش از دریای خزر را تهدید و باعث خطر برای سلامتی انسان می شوند. این مطالعه به منظور تعیین میزان آلودگی ماهیان سواحل دریای خزر در حوضه خلیج گرگان به فلزات سنگین کادمیوم و سرب انجام گرفت. در این تحقیق میزان تجمع کادمیوم و سرب در بافت ۹۰ نمونه از سه گونه از ماهیان کپور، کفال و سفید سواحل دریای خزر در حوضه خلیج گرگان مستقیما از صیادان اصلی دریا در نیمه دوم سال ۱۳۸۵ جمع آوری و پس از آماده سازی بوسیله دستگاه جذب اتمی مدل ۲۳۸۰ شرکت پرکین المر ساخت آمریکا تعیین گردید. میانگین غلظت سرب بترتیب در عضله ماهیان کپور، کفال و سفید برابر۲۴۲/۰، ۱۱۸/۰ و ۰۸/۰ میلیگرم در کیلوگرم و میانگین غلظت کادمیوم بترتیب برابر با ۰۱۴/۰، ۰۱۸/۰ و ۰۱۷/۰ میلیگرم در کیلوگرم بود. آزمون آنالیز واریانس یکطرفه برای مقایسه میانگین مقدار کادمیوم و سرب در عضله ماهیان کپور، سفید و کفال نشان داد که از نظر کادمیوم بین ماهیهای مورد مطالعه اختلاف آماری معنی داری وجود نداشت (P=۰.۲۵۱) ولی از نظر سرب بین این ماهیها تفاوت آماری معنی داری وجود داشت (P<۰.۰۰۷). آزمون توکی نشان داد که بین مقدار سرب در ماهیان کفال و کپور (P=۰.۰۲۸) و بین ماهی کپور و ماهی سفید (P=۰.۰۱) تفاوت معنی داری وجود داشت ولی بین ماهی کفال و ماهی سفید (P=۰.۹۲۷) تفاوت معنی داری وجود نداشت. آزمون همبستگی پیرسون نیز نشان داد که بین مقادیر سرب و کادمیوم در ماهیان مورد مطالعه ارتباط آماری معنی داری وجود ندارد (P=۰.۵۵۷). همچنین آزمون t-test نشان داد که بین میانگین غلظت سرب و کادمیوم در سه گونه از ماهیان کپور، کفال و سفید بطور معنی داری (P<۰.۰۰۱) از مقدار مجاز استاندارد سازمان جهانی بهداشت کمتر بود و از شرایط قابل قبول برای مصارف انسانی برخوردار می باشند.

Heavy metals, Fish, Golestan province, Caspian Sea, فلزات سنگین, ماهی, استان گلستان, دریای خزر