حسن محمودزاده - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز
امیر مسعود رنجبر نوازی - کارشناس ارشد سنجش ازدور و GIS، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز

رشد سریع شهرنشینی فشارهای سنگینی بر سرزمین و منابع اطراف آن ها وارد کرده و موجب کاهش پوشش گیاهی، کاهش فضاهای باز و مشکلات جدی اجتماعی و زیست محیطی شده است. هدف از این مطالعه، درک عوامل موثر در روند توسعه فیزیکی شهر ایلخچی با عنایت به توسعه فضایی پایدار شهری از بعد اکولوژیکی و حفظ شرایط زیست محیطی آن در دو دهه آتی است؛ بدین منظور با استفاده از تصاویر ماهواره ای چندزمانه لندست ۵ و فنون پردازش شیء گرا، تغییرات کاربری اراضی در مقطع زمانی ۱۳۶۰-۱۳۹۰ با تاکید بر گسترش افقی شهر ایلخچی ارزیابی شده است. براساس نتایج، مقدار مساحت شهر ایلخچی از ۵۹/۹۴ هکتار در سال ۱۳۶۳ به ۵۷/۴۳۸ هکتار در سال ۱۳۹۰ رسیده و ۸۴/۱۹۵ هکتار از توسعه ذکرشده بر روی اراضی باغی و زراعی صورت گرفته است که لزوم مدیریت توسعه آتی مبتنی بر اصول توسعه پایدار می طلبد. گفتنی است عوامل موثر بر توسعه فیزیکی شهر ایلخچی براساس پیشینه تحقیق، در قالب دوازده شاخص شناسایی، و با استفاده از روش شبکه عصبی مصنوعی نقشه احتمال توسعه شهری تهیه شده است. پس از پیش بینی الگوی آتی توسعه شهری در شهر ایلخچی با استفاده از راهبرد حفاظت از باغ ها و فضاهای سبز در فرایند توسعه شهری با بلوک بندی نقشه احتمال توسعه شهری، عواملی چون دادن فضای لازم برای توسعه، استخراج کمربند سبز طبیعی شرقی-غربی به طول پنج کیلومتر، اعمال ممنوعیت توسعه در اطراف کمربند سبز پیشنهادی و حفظ ذخایر اکولوژیک شهر ایلخچی با کاهش تخریب اراضی باغی عملیاتی شده است.

تغییرات کاربری اراضی, رشد پراکنده, شبکه عصبی مصنوعی, شهر ایلخچی, طبقه بندی شیءگرا