بازنگری دو نظریه از سه گانه پورشریعتی در کتاب: (Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran) (افول و سقوط شاهنشاهی ساسانی اتحادیه ساسانی_ پارتی و فتح ایران به دست عرب ها)

تاکنون نقدهایی مکتوب و شفاهی به کتاب پروانه پورشریعتی با عنوان:Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran وارد شده است که منتقدان با دیدگاه هایی متفاوت به ارزیابی اثر و تقویت یا تضعیف نظریه­های وی پرداخته­اند. پرواضح است کتاب­هایی از این­دست که هم ارائه جسورانه­ای از کلیات بدیع و ایده­آفرین است و هم دریایی از جزئیات را فراروی مخاطب می­گشاید این قابلیت را داراست که به کرات در بوته نقد، جرح و تعدیل و ترمیم نهاده شود. این نوشتار نیز با هدف پرداختن به جان­مایه اثر که همانا سه­گانه پورشریعتی در قالب یک نظریه کلان و دو نظریه خرد است سامان یافته است. نظریه کلان مبتنی بر ماهیت کنفدراسیونی نظام حکومتی ساسانی است و نظریه­های خرد بر تمایز فرهنگی- دینی پارسیان و پارتیان و نیز گاهشماری فتوح تمرکز دارد. واکاوی انتقادی با رویکرد تحلیلی حاکی از وجود شواهدی مبنی بر تمرکزگرایی و تمرکزگریزی متناوب در طول حکومت ساسانیان است؛ نکته­ای که غلبه نظریه کنفدراسیونی بر نظریه تمرکزگرایی را در معرفی نظام حکومت ساسانی به چالش می­کشد. همچنین در نظریه دوگانگی مذهبی پارسیگ-پهلو با وجود برخی اشارات قابل­تامل، شواهد متقنی ارائه نمی­شود.

کلیدواژه ها:

ساسانی ، پروانه پورشریعتی ، نظام کنفدراسیونی ، تمرکزگرایی ، ایده ایران­شهری