مهدی یونسی حمزه خانلو - دانشگاه تهران- پردیس ابوریحان، گروه علوم زراعی واصلاح نباتات
علی ایزدی دربندی - دانشگاه تهران- پردیس ابوریحان، گروه علوم زراعی واصلاح نباتات
علی خرم دوست - دانشجوی کارشناسی ارشد بیوفیزیک
رضا باقری - دانشگاه تهران- پردیس ابوریحان، گروه علوم زراعی واصلاح نباتات

سویا به خاطر استتفاده گسترده از آن برای تأمین روغن گیاهی خوراکی و غذای با پروتئین بالا برای دامهای اهلی، مهم میباشد. تنشهای غیر زیستی اصلی مانند خشکی، غرق آبی، گرما و شوری اثرات عمدهای روی سازگاری و تولید محصول گیاهان زراعی دارد. به خاطر اهمیت تغذیهای و اقتصادی روغن و پروتئین سویا، شناسایی پایههای مولکولی تنوع فنوتیپی در ترکیبات بذری مرتبط با تنش خشکی و دمایی مطلوب میباشد. میزان پروتئین و روغن بعلاه توزیع اسید چرب در بذور سویا تحت تأثیر دما و سایر تنشها قرا میگیرد از بین این تنشها اثرات خشکی روی ترکیبات بذر کمتر مطالعه شده است. لذا برای توسعه گیاهان سویا با تحمل بالا به تنشها، درک پایهای سیستمهای فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و تنظیم ژنی ضروری میباشد. درک بهتر مکانیسمهای پاسخ به تنشهای غیر زیستی کاربرد مؤثر تکنولوژی ژنومی را در بهبود گیاهان و کشاورزی پایدار میسر خواهد نمود. تحقیقات زیادی روی تنوع ژنتیکی پاسخ به تنشهای غیر زیستی در سویا اجرا شده است ولی مطالعات در زمینه تنظیمهای کلیدی ژنها و پروتئینهای مسئول به تنشهای غیر زیستی و شبکههای فعل و انفعالی آنها در ارتباط با کارآیی گیاه (برای مثال عملکرد) کافی نیست. اخیراً تکنولوژ - ی های ژنومی به عنوان ابزار مطمئنی برای فائق آمدن بر اثرات تنشهای غیر زیستی در گیاهان ظاهر شده است، ولی پیشرفت در زمینهء لگومهای تأمین کننده غذای انسان، مخصوصاً سویا محدود بوده است. دست آوردها و پیشرفتهای اصلی در زمینه تغییر سویا و انتخاب به کمک نشانگر، همراه با کاربرد ژنومیکس کارکردی، پتانسیل بالایی را بری بهبود سویا پیشنهاد میکند. این تحقیق تصویر کلی از پیشرفتهای اخیر در زمینه درک مکانیسمهای تنظیم ژن، مهندسی ژنتیک و متابولیتها را که باعث افزایش تحمل سویا در برابر تنشها میشود در اختیار قرار میدهد .

سویا، تنشهای غیر زیستی، ژنومیکس، روغن، پاسخ به تنش