یوسف قویدل رحیمی - استادیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس.

در این پژوهش با بررسی و تحلیل داده­های دمای بیشینه روزانه ۱۳ ایستگاه استان خوزستان از روز اول خرداد تا ۳۱ شهریور ۱۳۸۹ با استفاده از روش خوشه­بندی وارد ایستگاه­ها به چهار خوشه طبقه­بندی گردید. نتایج خوشه­بندی نشان داد که ایستگاه­های آبادان و بستان گرم­ترین ایستگاه­های خوزستان هستند و ایذه به نسبت دیگر ایستگاه­ها گرماهای ضعیف­تری دارد. هم­چنین بر اساس داده­های متوسط دمای بیشینه ایستگاه­های استان خوزستان، معیاری برای تعیین و جداسازی دماهای ابر گرم ارایه شده، که همان عدد آستانه ۱۷/۴۷ درجه سیلسیوس است. استمرار زمانی بیش از یک روز دماهای ابر گرم امواج ابر گرم را به­وجود آورده­اند. در بازه زمانی مورد مطالعه ۵ موج گرمایی در استان خوزستان شناسایی گردید. برای تحلیل سینوپتیک گرم­ترین آن­ها از میان ۵ ابر موج که یک موج ابر گرم ۴ روزه به وقوع پیوسته از روز ۱۴تا ۱۷ تیرماه بود، برای مطالعه انتخاب گردید. نتایج تحلیل سینوپتیک موج ابر گرم یاد شده نشان داد که استقرار یک کم­فشار در سطح زمین و استیلای پرفشار در سطوح میانی تا ۵۰۰ هکت وپاسکال و هم­چنین افزایش شدید ضخامت جو بر روی استان خوزستان که موجب فرونشینی هوای گرم و گرمایش بیش از حد سطح زمین می­شود، عوامل دینامیک- سینوپتیک وقوع روزهای ابر گرم هستند. تحلیل نقشه­های وزش دمای جو نشان داد که منشا ورود گرما به ایران و خوزستان، فرارفت و انتقال هوای سوزان و خشک آفریقا، شبه­جزیره عربستان و عراق است که بانی و باعث وقوع امواج ابر گرم ۱۴ تا ۱۷ تیرماه سال ۱۳۸۹ در بخش وسیعی از ایران بویژه خوزستان بوده است.

دماهای ابر گرم, موج ابر گرم, تحلیل سینوپتیک, استان خوزستان