علیرضا قدس ولی - استادیار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورز

در این تحقیق نمونههایی از فندقهی آفتابگردان روغنی سه رقم پروگرس، هایسان 33 و یوروفلورنمونهبرداری شده از چهار مکان علیآباد، گلیداغ، کلاله و کالپوش واقع در استان گلستان به وسیله ی دو غربال با منافذی به ابعاد16-14 میلی متر طول و 2/75 و 3/75 میلی متر عرض به سه بخش بزرگ (ضخامت بزرگتر از 3/75 میلی متر متوسط ضخامت بین 2/75 و 3/75 میلی متر وکوچک ضخامت کوچکتر از 2/75 میلی متر تقسیم شدند. توزیع اندازه و فراوانی دانهی نمونههای آفتابگردان بررسی شد و تأثیر اندازهی دانه روی عدد پراکسید، عدد اسیدی، وزن مخصوص و ضریب شکست روغنهای استحصالی با استفاده از طرح کاملاً تصادفی در قالب آزمایشات فاکتوریل 2×3×8 هشت سطح نمونه، سه سطح اندازهی دانه و دو سطح نوع مغز دانه) ارزیابی گردید نمونههای پروگرس کلاله و هایسان 33 علیآباد به ترتیب دارای بیشینه و کمینهی (P< 0/05 دانه های بزرگ بودند. از نظر دانه های کوچک نمونههای یوروفلور گلیداغ و هایسان 33 گلیداغ به ترتیب دارای بیشینه و کمینهی مقدار بودند P<0/05 اندازهی بزرگ، متوسط و کوچک دانهها همگی با هم از نظر ضریب شکست روغن اختلاف معنیدار P<0/05 نشان دادند و دانه های متوسط و بزرگ به ترتیب بیشینه و کمینهی ضریب شکست روغن را داشتند.مغزهای کامل و شکستهی دانهها از نظر وزن مخصوص روغن با هم اختلاف معنی دار(P<0/05 نشان دادند. بین عدد پراکسید روغنهای به دست آمده اختلاف معنیدار (P<0/01 وجود داشت و روغن نمونهی یوروفلور گلیداغ با بیشترین مقدار عدد پراکسید نسبت به کمترین مقدار آن که مربوط به نمونهی یوروفلور کالپوش بود61/6 درصد افزایش نشان داد. براساس نتایج حاصله و تأثیر اندازهی فندقهی آفتابگردان روی کیفیت روغن استحصالی باید نسبت به درجهبندی روغنهای خام استخراج شده بر اساس پارامترهای کیفی آنها اقدام نمود که میتواند راهنمایی برای عملیات واحد پالایش روغن و خصوصاً هیدروژناسیون و تولید انواع روغن مخصوص سرخ کردن و سالاد باشد

آفتابگردان روغنی، اندازهی دانه، کیفیت روغن، کمیت روغن