فاطمه (مهناز) توکلی - عضو هیات علمی گروه ادیان و عرفان دانشگاه شهید بهشتی.
فاطمه حسن پور - کارشناس ارشد عرفان تطبیقی.

از جمله مقامات عرفانی که سالک باید واجد آن گردد تا گرفتار رهزن ها و تنگناهای سلوک نشود «صبر» است. در بینش امام علی علیه السلام صبر در سیر انسان به سوی حق تعالی اهمیتی ویژه دارد، از همین روست که مسیر دستیابی به درجات و آثار آن را توصیف کرده اند تا از این طریق انگیزه های رسیدن به این مقام عرفانی تقویت شود. خواجه عبدالله انصاری نیز صبر را یکی از نخستین گام های رهروان به سوی حق و مقامی برای عوام و متوسطان می داند و با توجه به تاثیر «صبر» در سلوک از نقش آن در کمال نفس پرده بر می دارد. با بررسی دیدگاه امام علی علیه السلام و خواجه عبدالله انصاری به روش تحلیلی- توصیفی و بررسی اقسام سه گانه صبر بر معصیت، صبر بر مصیبت و صبر بر طاعت این نتیجه حاصل شد که تحقق درجات مختلف صبر در سالک باعث تربیت نفس او شده و او را در برابر وساوس و خواطر نفسانی مقاوم می کند تا آنجا که با ثبات قدم در سلوک، استعداد بهره مندی از مواهب الهی را پیدا کرده و به خداوند تقرب پیدا کند.

امام علی(ع), خواجه عبدالله انصاری, مقام عرفانی, صبر, کمال نفس, سالک