حسن نصراله زاده ساروی - Caspian Sea Ecology Research Center
آسیه مخلوق - Caspian Sea Ecology Research Center
فریبا واحدی - Caspian Sea Ecology Research Center
ابوالقاسم روحی - Caspian Sea Ecology Research Center
پریسا نوری - Faculty of Natural Resources and Marine Science

تولیدات اولیه نقش مهم در چرخه زیستی از نظر ذخیره کربن داراست و شاخص کلیدی برای ارزیابی کارکرد اکوسیستم بشمار می آید. هدف از مطالعه حاضر محاسبه تولیدات خالص اولیه و مولفه های آن در حوزه ایرانی دریای خزر در سال های ۱۳۹۷ (فصول پاییز و زمستان) و ۱۳۹۸ (فصول بهار و تابستان) می باشد. همچنین جهت تجزیه و تحلیل داده ها، برخی عوامل اکولوژیک موثر بر توزیع زمانی-مکانی تولیدات خالص اولیه مورد بررسی قرار گرفت. طبق نتایج، میانگین تولیدات خالص اولیه روزانه فیتوپلانکتون (DNPP) و مولفه های آن شامل غلظت کلروفیل-آ (Chl-a)، عمق لایه نوری (Zeu)، طیف فعال فتوسنتز (PAR) و غلظت کربن ویژه تثبیت شده (PBoptic=NPPChl-a) به ترتیب برابر ۴۵/۰±۶۵/۰ گرم کربن /مترمربع/روز، ۲۳/۱±۵۴/۲ mg/m۳، ۱/۵±۹/۸ متر، ۸۴/۱۶±۴۲/۴۰ Einstein/m۲.day و ۱۱/۱±۰۵/۵ mgC/mgChl-a.h بود. میزان DNPP در ناحیه مرکزی از دو ناحیه غربی و شرقی بالاتر بود که احتمالا ناشی از نقش امواج حاصل از نیروی باد بر معلق شدن رسوبات (میزان کدورت بالا) و کاهش شدت نفوذ نور در دو ناحیه شرقی و غربی بود. از نظر زمانی، تغییرات فصلی DNPP به ترتیب پاییز>تابستان>بهار>زمستان بود. افزایش قابل ملاحظه DNPP در فصل پاییز (۰۵/۰p< ANOVA test,) در مقایسه با سایر فصول ناشی از افزایش غلظت کلروفیل-آ و بهینه بودن دمای سطحی آب برای تثبیت کربن ویژه (PBopt) می باشد. بر اساس آزمون های رگراسیون و مولفه اصلی تغییرات زمانی-مکانی DNPP به طور معنی داری تحت تاثیر دو متغیر Chl-a و PBoptic بود. به طور کلی، در طبقه بندی سطح تروفیکی بر اساس تولیدات خالص اولیه، ۵۲ درصد از داده ها در سطح تروفیکی الیگومزوتروف و مزوتروف (۴۹%) تا یوتروف (۳%) بوده و ۴۸ درصد داده ها در گروه الیگوتروف (عمدتا در ناحیه شرقی) قرار داشتند.

Environmental parameters, Net primary production, Iranian Coasts, Caspian Sea, پارامترهای محیطی, تولیدات خالص اولیه, فیتوپلانکتون, سواحل ایران, دریای خزر