راضیه بیگلری فراش - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
روح اله نیک فکر - مربی و هیئت علمی دانشگاه پیام نور، واحد یاسوج

گیاه زردچوبه از گیاهان دارویی و ادویه ای مهم می باشد که به لحاظ دارا بودن مواد موثره ومتابولیت های ثانویه اثرات دارویی بسیاری را نشان می دهد. تکثیر این گیاه از طریق ریزوم بسیار کند و با مشکلاتی همراه است وتقاضای زیاد و ارزش اقتصادی و دارویی زردچوبه، لزوم تهیه یک پروتکل مناسب برای تولید انبوه و عاری از بیماری از طریق تکنیک کشت بافت را ضروری می نماید. بدین جهت تحقیق حاضر در زمینه بهینه سازی محیط کشت از لحاظ ترکیبات مختلف هورمونی با استفاده از جوانه ریزوم جهت تشکیل کالوس، القای رشد جوانه، ریشه زایی و سازگاری ازآن انجام گردید. به منظور بهترین شرایط تشکیل شاخه آزمایش در سطوح مختلف از دو تنظیم کننده رشد بنزیل آدنین ) BA ) در چهار غلظت ) ۰ ، ۰۴ / ۰ ، ۰۸ / ۰ ، ۱۶ / ۰ میلی گرم بر لیتر( و نفتالین استیک اسید ( NAA ) در سه غلظت ) ۰ ، ۰۲ / ۰ ، ۰۴ / ۰ میلی گرم بر لیتر( به تنهایی و در ترکیب با هم انجام شد. بیشترین میزان تشکیل کالوس از کشت ریز نمونه های جوانه در تیمار ۰۴ / ۰ ، ۰۸ / ۰ و ۱۶ / ۰ میلی گرم بر لیتر NAA در ترکیب با ۰۴ / ۰ میلی گرم بر لیترهورمون BA بدست آمد. تکثیر بهینه شاخه از محیط MS حاوی ۰۴ / ۰ میلی گرم بر لیتر از هر دو هورمون NAA و BA بدست آمد. فرکانس بالای ریشه زایی ) ۸۵% ( در ۱ میکرومولار ) IBA ایندول - ۳ - بوتیریک اسید( به دست آمد. حدود ۸۰ درصد گیاهچه ها در جریان سازگاری با محیط گلخانه زنده ماندند.

زردچوبه، جوانه ریزوم، ریشه زایی، ریز ازدیادی