ایمان میرشجاعیان حسینی - استادیار گروه مهندسی معماری، موسسه آموزش عالی وحدت، تربت جام، ایران
ابوالفضل شریعتی - دانشجوی کارشناسی ارشد معمار، موسسه آموزش عالی سلمان، مشهد، ایران
راضیه شفاهی - دانشجوی کارشناسی ارشد معمار، موسسه آموزش عالی سلمان، مشهد، ایران

نور یکی از عناصر مهم در طراحی معماری اسلامی است و باعث شکل دهی به فضا می شود به خصوص در مساجد که تجلی گاه نور الهی هستند در قرآن از نور به عنوان هدایت گر یاد شده است که با استفاده از نور علاوه بر جنبه عملکردی فضا می توان به عنوان یک نماد و نشانه ای از عرفان و پاکی از آن یاد کرد.امروزه متاسفانه کمتر به نور طبیعی و اثرات آن در فضاسازی ها توجه شده است لذا هدف از انجام این پژوهش بررسی اثرات نور بر انسان و ترفندهای نورگیری و نقش آن در ایجاد جاذبه های فضایی در طراحی ها می باشد. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی و با مطالعه کتاب ها و مقالات موجود در این زمینه گردآوری شده است و به منظور کشف ارتباط نور با اثر جاذب فضایی ابتدا مصادیق نور در کتاب آسمانی مسلمانان را مورد بررسی قرار می دهد و در این ضمن مسجد شیخ لطف الله اصفهان به علت طراحی خاص معماری به گونه ای که بهترین استفاده را از نور طبیعی داشته است به عنوان نمونه مطالعاتی انتخاب شده است. تغییر حالات انسان در یک محیط ، مثلا هنگامی که در یک فضا یا اثر معماری قرار می گیرد احساس رضایت یا خشنودی کند و یا برعکس در آن فضا غمگین و افسرده شود ، با نور و نحوه نورپردازی محیط ارتباط مستقیم دارد و نور یک عنصر موثر در تغییر حالات آدمی می باشد.و همچنین با ایجاد عناصر نورگیری و ترفند های ورود نور به داخل فضاها می توان حس تعلق را در مخاطب ایجاد کرد و باعث جذب مخاطب به فضای مورد نظر شد ازین جهت نحوه نورپردازی و استفاده از ترفند ها و عناصر خاص موجود در این خصوص ، در هر فضا متناسب با نوع کاربری آن حائز اهمیت می باشد.

نور- جاذب فضایی-معماری اسلامی - مسجد شیخ لطف الله