آیدا رسولی ثانی آبادی - کارشناس ارشد معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
مریم فرهادی - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
علی غفاری - استاد دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

مسکن انعطاف پذیر از موضوعاتی است که امروزه توجه معماران معاصر را به خود جلب کرده است. دستیابی به مسکنی که بتواند در طول چرخه زندگی پاسخ گوی نیازهای متعدد و متغیر کاربران باشد، از بعد اجتماعی و اقتصادی می تواند بسیاری از مسائل مسکن امروز را حل کند. فاکتورهای بسیاری در طراحی مسکن منعطف تاثیرگذار است. یکی از این فاکتورها فضای ارتباطی است که، بدون درنظرگیری درست آن، طراحی بسیار چالش برانگیز رخ می نماید. با توجه به اهمیت انکارناپذیر این فضا در پلان های مسکونی، به منظور افزایش قابلیت انعطاف پذیری در طراحی مسکن، در این پژوهش تمرکز بر روی فضای ارتباطی است و رابطه آن با دیگر فضاهای واحد مسکونی در نمونه های شاخص تحلیل می شود. در پژوهش پیش رو، ابتدا با استفاده از منابع کتابخانه ای، به بررسی جایگاه فضای ارتباطی در مسکن انعطاف پذیر و نظرات پیشگامان این مبحث پرداخته می شود. در گام بعدی، چندین نمونه از پلان های مسکونی تحلیل می گردد. به منظور ایجاد سلسله مراتب در تحلیل نمونه ها و با توجه به اینکه میزان پیچیدگی پروژه های مختلف از دیدگاه انعطاف پذیری یکسان نیست، در این پژوهش سطوح پیچیدگی تعریف و ترتیب بررسی نمونه های موردی بر آن مبنا (از ساده به پیچیده) تنظیم و نقش فضای ارتباطی در هریک از سطوح مختلف تحلیل می شود. درنهایت، با توجه به تحلیل های انجام شده، مجموعه ای از راهکارهای کلی از دیدگاه طراحی فضای ارتباطی در هریک از سطوح انعطاف پذیری بیان می شود. همچنین در می یابیم که سطوح مختلف پیچیدگی در فهم انعطاف پذیری کمک کننده است و آشنایی با سطوح ساده تر فرایند طراحی سطوح پیچیده تر را تسهیل می کند. 

مسکن, انعطاف پذیری, فضای ارتباطی, طراحی پلان مسکونی, سطوح پیچیدگی