الهام اندرودی - استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
بتول صحراکاران - کارشناس ارشد مرمت و احیای بناها و بافتهای تاریخی، پردیس هنرهای زیبا، دانشکده معماری، دانشگاه تهران

حفاظت از مناظر فرهنگی امری چندوجهی و میان دانشی است و نیازمند توجه به خصیصه های چندلایه و میان مرتبط منظر است. با توجه به ثبت آثار مختلف در فهرست مناظر فرهنگی در کشور، لزوم حفاظت از این آثار با رویکرد منظر فرهنگی محسوس است. در این پژوهش با بهره گیری از راهبرد استدلال و استنتاج سعی شده است، پس از واکاوی مراجع داخلی و اسناد بین المللی، از جمله WHC، ICOMOS یا NPS، اصول حفاظت از مناظر فرهنگی با هدف نگهداری و بازآفرینی جامع عناصر طبیعی، مصنوع، و عوامل انسانی شاکله و تاثیرگذار بر ارزش های تاریخی، حسی ادراکی، فرهنگی، طبیعی، اجتماعی، بومی، محیط زیستی، و اقتصادی منظر در درازمدت با ماهیت میان رشته ای و با مشارکت مستقیم گروه های ذی نفع و مردم عرضه گردد. راهبردهای حفاظت برای نمونه موردی، باغستان بومی تاریخی قزوین، که اثری ثبت شده در فهرست میراث ملی است، بیان شده اند. بدین منظور باغستان گونه ای از مناظر بومی تاریخی معرفی شده و آسیب های مختلف آن در خصیصه های طبیعی، مصنوع، و انسانی بررسی شده اند. در اصول حفاظت، با وجود ایجاد امکانات، تاسیسات، و کاربری های نوین، بر صیانت از اصالت و یکپارچگی منظر تاکید می شود و با هدف تقویت رابطه باغداران با باغستان، مدیریت حفاظت، و استمرار نظام باغبانی بومی در اولویت قرار داده می شود. در این پژوهش راهکارهای مربوط به میراث مصنوع (همانند حفاظت از عناصر کالبدی اصیل)، توان بخشی با کاربری های جدید (همانند گردشگری بومی)، فراساختارهای نوین (همانند مراکز خدمات رسانی باغداری)، و مرمت بخش های آسیب دیده با تفصیل تشریح و مکان یابی شده است. روش تحقیق این پژوهش در حوزه ادبیات نظری از نوع توصیفی  تشریحی است. در حوزه مطالعات میدانی از روش تحلیلی با ابزارهایی همانند مطالعه و بررسی اسناد و مدارک، برداشت میدانی، و تهیه کروکی و تصاویر استفاده شده است.

اصول حفاظت, منظر فرهنگی, باغستان بومی تاریخی قزوین, توانبخشی و مرمت, مدیریت حفاظت