محمد رضا افشون - گروه مهندسی محیط زیست، پردی س بین المللی ک ی ش، دانشگاه تهران ، تهران، ایران
ناصر مهردادی - گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده مهندسی محیط زیست، پردیس دانشکده های فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایرا ن

سابقه و هدف : اکسیداسیون زون های کانی سازی شده سولفیددار طی فرآیند هوازدگی در اثر واکنش های بیولوژیکی و شیمیایی تشدیدشده و زهاب اسید ی ) AMD ) ۱ حاصله سبب آزادسازی و تحرک عناصر فلزی سمی و سنگین از سنگ مادر و تمرکز آن ها در محیط خاکیا آب می شو د . زهاب اسیدی تولید شده در دامپ باطله معدنی مس سونگون وارد جریان های سطحی موجود در منطقه می گردد که می تواندآسیب های محیط زیستی به دنبال داشته باشد . هدف این مقاله ، بررسی ویژگی های کمی و کیفی زهاب اسیدی تولید شده در معدن مسسونگون و بررسی انواع سیستم های تصفیه و پیشنهاد سیستم بهینه می باشد .مواد و رو ش ها : نمونه برداری از زهاب اسیدی از پاشنه باطله های معدن مس سونگون دره پخیر در ۷ نوبت جمع آوری و برای آنالیز بهآزمایشگاه شرکت عمران زیست آزما منتقل شد. در زمان نمونه برداری برای پارامترهای اسیدیته، سولفات و )TDS(۲، از بطری جنس پلیپروپیلن به ظرفیت ۲۰۰ سی سی استفاده شد و برای نمونه برداری از فلزها ی سنگین )مس، آهن و منگنز( بطری از جنس ) HDPE ) ۳ بهظرفیت ۲۵۰ سی سی و سپس به منظور پایدار سازی از اسید نیتریک غلیظ استفاده گردید. دبی جریان با استفاده از مولینه و به روشسنجش جریان (جریان سنج و سطح مقطع جریان) انجا م شده است . پارامترهای دما و pH با استفاده از دستگاه مولتی متر مارک LOVIGAE مدل LOVIBOND۱۵۰ با دقت ۱۴ - ۰ در محل اندازه گیری شده است. میزان اسیدیته با روش تیتراسیون، پارامتر TDS با دستگاه مولتی متر مارک LOVIGAE مدل LOVIBOND۱۵۰ با دقت ۱۴ - ۰، پارامتر سولفات به روش اسپکتوفتومتری با دستگاه HACH مدل DR۲۸۰۰ و با دقت ۷۰ - ۲ مورد اندازه گیری قرار گرفت. فلزهای سنگین (مس، آهن و منگنز) به وسیله دستگاه جذب اتمی مارک VARIAN مدل ۴۰۰ به روش شعله اندازه گیری شد که میزان دقت برایپارامتر مس، آهن و منگنز به ترتیب ۵ - ۰۰۵ / ۰ ، ۱۰ - ۰۲ / ۰ و ۲ - ۰۱ / ۰ می باشد .نتایج و بحث : نتایج به دست آمده از نمونه برداری ها نشان دهنده درجه آلودگی بالایی از پارامترهای pH ، سولفات، مس و منگنز در بیشتر نمونه ها می باشد. مقادیر بالای این عناصر می تواند سبب بالا رفتن خطر آلودگی جدی در جریان های سطحی باشد که زهاب اسیدی به آن تخلیه می گردد. بنابراین کنترل و تصفیه زهاب اسیدی معدن مس سونگون قبل از تخلیه به محیط ضروری است .نتیجه گیری: به منظور تصفیه زهاب اسیدی دو سیستم تصفیه فعال و غیر فعال وجود دارد . انواع مختلفی از سیستم های تصفیه فعال وغیرفعال به تنهایی یا با ترکیب با یکدیگر راهکارهای مناسبی برای حذف فلزها ی سنگین از زهاب اسیدی معدن ها می باشد. انتخاب اینسیستم بستگی به ترکیب شیمیایی زهاب ا سیدی ، نوع ماده معدنی و شرایط توپوگرا فی و آب و هوا ، pH ، ا سیدیته ، بار اسیدی ، دبی و فعالبودن معدن دارد. با توجه به فعال بودن معدن، اسیدیته ۱۶۰۰ میلی گرم در لیتر، بارگذاری اسید ۶۸ / ۴۴۲۳ کیلوگرم بر رو ز ، pH =۳.۹۴ ودبی ۳۲ لیتر بر ثانیه سیستم تصفیه فعال به روش DAOS پیشنهاد شده که روش پیشنهادی شامل مرحله های خنثی سازی با مواد شیمیایی،اکسیداسیون با روش های مختلف و در نهایت رسوب دهی می باشد.

معدن مس سونگون, زهاب اسیدی, تصفیه فعال, تصفیه غیر‎فعال