مصطفی کریمی - استادیار اقلیم شناسی گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران
فرامرز خوش اخلاق - دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا
علی اکبر شمسی پور - دانشیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران
فهیمه نوروزی - دانشجوی اقلیم شناسی دانشگاه تهران

الگوهای گردشی بزرگ مقیاس، شرایط اقلیمی به ویژه بارش یک ناحیه را کنترل می­­کنند. هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین الگوهای گردشی پر ارتفاع جنب­حاره­ای عربستان در تراز میانی با بارش­های ایران است. به این منظور با استفاده از داده­­های دوباره تحلیل ارتفاع ژئوپتانسیل مرکز پیش بینی های میان مدت اروپا (ECMWF) در ترازهای ۷۰۰ و ۵۰۰ هکتوپاسکال با تفکیک مکانی ۱*۱ درجه قوسی و تحلیل خوشه­ای مبتنی بر فاصله همبستگی، الگوهای گردشی در محدوده ۳۰ تا ۸۰ درجه طول شرقی و ۵ تا ۳۰ درجه عرض شمالی و در دوره زمانی ۱۱ سال (۲۰۱۰-۲۰۰۰) استخراج گردید. بر اساس نتایج حاصله می­توان الگوها را از نظر زمان وقوع به الگوهای دوره سرد، دوره گرم و دوره گذار تقسیم بندی نمود. در دوره سرد، پر ارتفاع عربستان در عرض های پایین و بر روی دریای عرب و خلیج عدن قرار گرفته و بیشتر نواحی ایران بارش داشته که مقادیر بیشینه بارش مربوط به الگوی دوم است. در الگوهای دوره گذار، پر ارتفاع عربستان با جریان ساعتگرد جنوب­غربی درجلوی ناوه شرق مدیترانه در وقوع بارش در شمال­غرب کشور موثر بوده است. در الگوهای دوره گرم پرارتفاع عربستان باعث ایجاد شرایط واچرخندی بر روی کشور شده و  به عنوان یک مانع برای ورود سامانه­های بارشی بوده است.

پرفشار جنب حاره, بارش, تحلیل خوشه ای, روش همبستگی, ایران